یافتههای سلاموطندار از گفتوگو با ۲۰ جوان (۱۲ دختر و ۸ پسر)، نشان میدهد که این جوانان برای درمان بیماریهای جلدی و زیبایی، از محصولات تجارتی استفاده کرده؛ اما ۱۵ تن نتیجهی معکوس گرفته اند. در سالهای پسین، با افزایش بیکاری و گسترش شبکههای اجتماعی، فروش محصولات زیبایی در پلتفرمهایی مانند فیسبوک، اینستاگرام و تلگرام، به طور چشمگیری افزایش یافته است. این محصولات – از جمله کرمهای سفیدکننده، ضد جوش، ضد چروک و داروهای چاقی و لاغری – در بیشتر موردها بدون نظارت پزشک به فروش میرسند؛ وضعیتی که پزشکان نسبت به پیامدهای خطرناک آن هشدار داده و آن را غیرمجاز میدانند.
یافتههای این گزارش، نشان میدهد که از مجموع گفتوگوشوندگان، ۱۲ تن پس از استفادهی خودسرانهی این محصولات دچار عوارض پوستی و دچار آسیب مو شده و یک یک تن دیگر دچار اختلالهای هورمونی شده اند. دیانا احمدی ۲۰ساله، باشندهی پروان، میگوید که شش ماه است به بیماری لکهی جلدی مبتلا شده و برای درمان آن از محصولات آنلاین استفاده کرده؛ اما به گفتهی او، نه تنها این محصولات تأثیری نداشته، بل مشکلش را بیشتر کرده است. او، میافزاید: «در فیسبوک تبلیغات را دیدم، گفته بودند درمان میکنیم، دوای تان را آنلاین برای تان روان میکنیم. دو کرم را گرفتم، به من مشوره دادند که استفاده کن، خوب میشوی؛ اما برعکس شد، هیچ فایدهای نکرد؛ بل که لکههای رویم چندبرابر شد.»
زینب عمران علی ۲۰ساله از کابل که به دلیل داشتن جوش صورت از محصولات آنلاین استفاده کرده است، میگوید که استفاده از این محصولات، بخارهای صورتش را چندبرابر کرده است. او، میافزاید: «دو ماه میشود که در رویم بخار بیرون زده است. در فیسبوک تبلیغات را دیدم، گفته بودند درمان میکنیم، دوای تان را آنلاین بر تان روان میکنیم، کرم را گرفتم، به من مشوره دادند که استفاده کن خوب میشوی؛ اما برعکس شد، هیچ فایده نکرد، بل که بخارهای رویم چندبرابر شد؛ رویم پوستک پوستک شد، بسیار خراب شد.»
هدیه زاهد ۲۲ساله از پروان، میگوید که به دلیل داشتن جوش صورت، از دو سال به این سو با رهنمایی دوستش به استفادهی محصولات آنلاین رو آورده و با حساسیت شدید جلدی روبهرو شده است. «یک دوستم گفت که دوای آنلاین بگیر، کرم ضد بخار برایت میدهد، سفیدکننده هم است و بخارها را از بین میبرد. یک کرم را ۳۰۰ افغانی گرفتم، از طریق واتسپ سفارش دادم، برایم پشت دروازه آوردند. وقتی از کرم استفاده کردم، فایده هم نکرد، حساسیت کردم، جلدم بخارهایش دوبرابر شد«.
نارضایتی جوانان تنها در بخش جلدی خلاصه نمیشود. حلیمه بشری ۲۵ساله از پروان، میگوید که به علت کموزنی، از محصول چاقکننده استفاده میکند و این محصول سبب تغییرهای هورمونی و چالشهای صحی در بدن او شده است. او، میافزاید: «یک سال میشود که از محصولات آنلاین استفاده میکنم، کاکاو چاقکننده خریداری کردهام که عوارض جانبی داشت؛ تغییرات در هورمونهایم آورده بود. از قیمت محصولات آنلاین راضی نیستم، قیمت شان بالا است.»
همزمان با نارضایتی دختران از درمان جلدی آنلاین، شماری از پسران نیز از ریزش مو و آسیب محصولات آنلاین شکایت دارند. عبدالباسط امیری ۲۵ساله از پنجشیر، میگوید که محصولات آنلاین ویژهی ریزش مو، سبب ریزش بیش از اندازهی موهایش شد و چالش او را چندبرابر کرد. او، میافزاید: «من داروهای زیاد را از طریق آنلاین خریداری و بالای خود تطبیق کردم، کدام نتیجهی مثبت برایم نداشته است. نه تنها که درمان نشدهام، متأسفانه مشکلات ما افزایش پیدا کرد. دواهای بیکیفیت و تاریخگذشته که هیچ سازگاری به بیماری ما نداشت، به ما میآوردند پشت خانه و به فروش میرساندند.»
محمدحکیم حکیمی ۲۲ساله از کابل، نیز میگوید که از محصولات آنلاین برای برطرفکردن جوش صورت و ریزش موهایش استفاده کرده است که نه نتها از کیفیت محصول، بل از بهای آن نیز شکایت دارد. «من این محصولات را خریداری آنلاین کردم که مشکلات من حل شود، حل نشد، زیاد هم شد؛ مانند حساسیت در بدنم، لکههایی در بدنم به وجود آمد، دانههای سرخ در بدنم پیدا شد، ریزش موهایم بیشتر شد و شورهی سر پیدا کردم. تیرگی زیر چشمم افزایش یافت؛ همهاش به خاطر مواد بیکیفیت شرکتهای آنلاین است. هزینهی زیادی داشت، هم پولم رفت، هم وقتم و هم پوستم درمان نشد.»
در میان این جوانان، پنج تن آنان، میگویند که محصولات آنلاین از نگاه کیفیت و بها مناسب اند و همچنان سبب صرفهجویی در وقت نیز میشود. عرفان احمدی از کابل و فیروزه عینی ۲۳ساله از پروان، میگویند که به دلیل نداشتن وقت کافی، بهای مناسب و کیفیت خوب، از محصولات آنلاین استفاده میکنند.
عرفان، میگوید: «دواهایی که خودم خریدم، کرم ضد جوش، سرم تقویتکنندهی مو و شامپوی ضد ریزش مو را از صفحات آنلاین خریداری کردم، ترجیح میدهم که از صفحات آنلاین خریداری داشته باشم؛ چون گاهی وقت نداریم برای رفتن به دواخانه. محصولات آنلاین بهتر است، قیمت شان هم خوب است.»
فیروزه، نیز میگوید: «بیشتر عطریات خرید کردیم، کیفیت خوب دارند، استفاده کردیم، اتفاقاً برایم قابل اهمیت بود. چیزی که از خرید آنلاین همیشه راضی هستم که بعضاً انسان دچار کموقتی میشود و فرصت نمیشود بروم خرید کنم. از صفحات آنلاین که خرید کردهام، خوبیاش این بوده که سر وقت در دسترسم قرار گرفته است.»
فروشندگان محصولات آنلاین، ادعا میکنند که مشورههای صحی رایگان ارائه میدهند؛ داروهای باکیفیت و با ضمانت به مشتریان میرسانند و روند مشورهدهی مشتریان را تا بهبودی کامل ادامه میدهند.
سمیعالدین عزیزی، مشاور صحی و بازاریاب در بخش فروشات محصولات آنلاین، میگوید که شش ماه میشود در بخش فروشات آنلاین فعالیت دارد و مشتریانش از محصولات او رضایت کامل دارند. «مشتریان از محصولات طبی مانند سبوس برنج، سیر سیاه و عسل بیز، رضایت زیادی نشان دادند؛ چون زیاد تأثیراتی که در سلامت خویش احساس کردند، شکایت خاصی ندارند؛ فقط بعضیها توقع دارند که زودتر نتیجهاش را ببینند که برای شان توضیح میدهیم صبر و استقامت منظم، شرط تأثیرگذاری این محصولات بر سلامت است.»
لیلا عزیزی، فروشندهی محصولات آنلاین در بخش زیبایی و جلدی، نیز میگوید که محصولاتش را از ایران وارد میکند و مشتریانش نیز از محصولات او راضی اند. «محصولات ما از ایران وارد افغانستان میشود؛ مشتریهای ما حضوری و آنلاین اند؛ افرادی که آنلاین به تماس میشوند، بیشتر از طریق واتسپ است و مشتریهای ما تا کنون از کدام محصولی شکایت ندارند؛ اما رضایت بیشتر دارند از تمام محصولاتی که گرفتند.»
محمداسلم فواد، پزشک متخصص بیماریهای جلدی و زیبایی، میگوید که بیماریهای جلدی از جمله بیماریهای تخصصی اند و باید توسط پزشکان متخصص تشخیص و درمان شوند. این پزشک، تأکید میکند که استفاده یا فروش خودسرانهی محصولات تجارتی برای درمان عارضههای جلدی و زیبایی، از نظر اصول طبابت غیرمجاز بوده و میتواند پیامدهای خطرناکی برای سلامت افراد به همراه داشته باشد. «این عوارض جانبی میتواند از سرخی گرفته تا نازکشدن جلد، لکههای جلد، باعث ایجاد جوشها، باعث ایجاد موها در نواحی شود که غیرمعمول است مانند رخسارها و پیشانی و سایر قسمتهای بدن. عوارض جانبی این دواها مربوط میشود به نوع دوا. مدتی را که شخص استفاده کرده و ناحیهای را که شخص استفاده کرده، فرق میکند«.
رنا کمال، پزشک در بخش جلدی، میگوید که بیماریهای جلدی و ریزش مو، از جمله بیماریهای حساس اند که نباید بیماران به گونهی خودسرانه درمان داشته باشند. «موضوع جلد و مو، در قسمت زیبایی بسیار حساس است؛ نباید این موضوع ساده گرفته شود و نباید هم درمان خودسرانه صورت بگیرد. لازم است که همراه یک داکتر/پزشک مشوره داشته باشند. تا از نزدیک دیده نشود، تشخیص نشود، درمان صورت نمیگیرد. این موضوع را نباید ساده بگیریم که از روی یک تبلیغ یا ویدیو تداوی را اجرا کنیم.»
جوانان گفتوگوشده در حالی از کیفیت و بهای محصولات و داروهای آنلاین شکایت دارند که به گفتهی مسئولان در وزارت صحت عامهی امارت اسلامی، کیفیت تمامی کالاهای وارداتی در گمرکهای کشور آزمایش میشود. شرافت زمان امرخیل، سخنگوی وزارت صحت عامه، در گفتوگو با سلاموطندار با این که در بارهی سطح مجوز محصولات تجارتی برای درمان عارضههای جلدی و زیبایی معلومات نمیدهد؛ اما میگوید: «در گمرکها لابراتوارهای ما فعال است؛ تمام مواد وارداتی چه خوراکی یا هم مواد زیبایی، نظارت میشود. در این اواخر نزدیک به ۳۹۶ میلیون افغانی بودجهی اختصاص یافت تا لابراتوارها بیشتر مجهز شوند. در این بخش کارها جریان دارد؛ انشاءالله نتیجهی خوب خواهد داشت.»
این در حالی است که در چند سال پسین به دلیل بیکاری، شماری از جوانان به کار آنلاین در بخشهای مختلف رو آورده اند؛ اما به گفتهی پزشکان، فروش این محصولات بدون مشورهی پزشکان میتواند چالشهای متعدد صحی را به همراه داشته باشد.
