هلمند یو له هغو ولایتونونه دی، چې لسګونه تاریخي کلاوې لري. دغه کلا ګانې د علاوالدین جهان سوز پرمهال سوځول شوي، چې یو له هغو څخه د بُست تاریخي کلا ده.
د هلمند ولایت د لرو پرتو سیمو اوسېدونکي وايي، چې لرغونې تاریخي سیمې او ودانۍ په زیاترو ځینو ځایونو کې له منځه تللي او یا په بشپړ ډول ویجاړې شوي دي.
د خانشین ولسوالۍ دوو اوسېدونکو حاجي محمد نبي او عبدالولي په دې اړه سلام وطندار ته وویل، چې د دوی په سیمو کې پخوانۍ لرغونې کلاوې او سیمې د جګړو، خلکو او وسله والو له خوا ویجاړې شوي دي.
دوی وايي، نه یوازې په خانشین، بلکې د دې ولایت په نورو ولسوالیو کې هم تاریخي سیمې له منځه تللي او د یو شمېر لرغونو تاریخي کلاګانو ځمکې غصب او په کرنیزو ځمکو بدلې شوي دي.
د خانشین ولسوالۍ دغو دوو اوسېدونکو وویل، د اطلاعاتو اوکلتور ریاست تاریخي سیمې له پامه غورځولي او زیاته یې کړه، د بُست کلا یې یوه ښه بېلګه ده، چې خلک یې د کرنیزې ځمکې په ډول استفاده کوي.
بل لوري ته مدني فعالان وایي، چې د هلمند ادارې په تېرو ۱۵ کلونو کې د تاریخي اثارو، سیمو او کلاوو د ساتلو لهپاره هېڅ نه دي کړي.
مدني فعال حافظ احمد نصرت وویل، حکومت باید د هلمند ولایت د تاریخي کلاوو او سیمو د ساتلو لهپاره جدي اقدام وکړي.
هغه وایي، تاریخي کلاوې، سیمې او تاریخي اثار د یو هېواد تاریخ ژوندی ساتي.
نصرت زیاته کړه، د تاریخي اثارو د خوندیتوب لهپاره د اطلاعاتو او کلتور وزارت باید لاس په کار شي او د دوی مسول دی تاریخي سیمې وساتي.
د هلمند د اطلاعاتو او کلتور ریاست چارواکي وایي، چې یو شمېر تاریخي ځایونه ویجاړ شوي، خو ځينې نور يي بیا له پخوا ویجاړ او له منځه تللې وو.
د اطلاعاتو او کلتور ریس فرید احمد فرهنګ سلام وطنداره ته وویل، هغه سیمې چې د دولت تر کنټرول لاندې دي له۸۰ تر ۸۵ سلنو پورې ژغورل شوي دي؛ خو د دوی د راپورونو پربنسټ هغه سیمې چې د دولت تر کنټرول لاندې نه دي۵۰ سلنه تاریخي سیمې له منځه تللې او یا هم د له منځه تلو ګواښ سره مخ دي.
فرید احمد فرهنګ وايي، یوازې له تېرو څو کلونو راهیسې د شهزاده حسین مقبره د پخواني ولسمشر حامد کرزي د واکمنۍ پرمهال جوړه شوې؛ خو نورې اړوندې ادارې، چې د لرغونو تاریخي سیمو د ساتنې او رغولو چارې په غاړه لري، تر دې دمه هېڅ کار نه دی کړی.
فرهنګ زیاتوي، د بُست تاریخي کلا په لومړیو برخو کې يې حفاظتي پروژې پیل کړي دي.
د اطلاعاتو او کلتور ریس فرید احمد فرهنګ وویل، د بُست کلا، د بُست کلاشیشک او د علامه ابن حبان بوستي د تاریخي زیارت د بیا رغولو لهپاره یې هڅې پیل کړي او ښایي را تلونکي ۱۳۹۷ لمریز کال کې يې د بیارغونې چارې پیل شي.
هغه وایي، ځینو سیمو کې د جګړو پرمهال تاریخي ځایونه وران شوي او زیاتوي، د خانشین تاریخي کلا وسله والو طالبانو ورانه کړي ده.
هلمند کې د تاریخي کلاوو د ویجاړیېدو اندېښنې داسې مهال راپورته کېږي، چې د دغه ولایت اوسېدونکي له جګړې او وسله والو شکایت لري.