برقی کیم‌لیک‌لر ترقه‌تیلیشی و کیریتیله‌دیگن معلومات قنده‌یلیگی اوستیگه نیچه ییل قره‌مه قرشی‌لیک‌لر و تارتیشوولر بولیب اوتگنیدن سونگ، نتیجه‌ده اوشبو کیم‌لیک‌لرنی ترقه‌تیش جریانی جاری ییل، 13- ثور ده باشلندی. بیراق بو جریان باشله‌نیشیدن کوپینچه قیین‌چیلیک‌لرگه روپه‌ره بولدی. ایریم اداره‌لر و تشکیلات‌لر کیم‌لیک‌لرده قوم آتی کیریتیلیشی توغریسیده توپله‌نیب بحث اوتکزدیلر. شونینگدیک، قطار کیشی‌لر «برقی کیم‌لیک‌لرده آنه‌نینگ آتی کیریتیلیشی» توغریسیده کمپاین یولگه قویدیلر و «آتیم قییرده» شعاری بیلن برقی کیم‌لیک‌لرده آنه‌نینگ آتی کیریتیلیشی‌نی سوره‌گن‌لر. بو کمپاین‌لر سبب آنه‌نینگ آتی برقی کیم‌لیک‌لر دیتابیسی‌ده کیریتیلیشی توغریسیده قرار قیلیندی.
بیراق، حاضرگه‌قدر اوستیگه بحث قیلینمه‌ی و شونینگدیک، تینچلیک‌ده قالگن نرسه، برقی کیم‌لیک‌لرده تورموش اورتاق «خاتین» نینگ آتی کیریتیلمه‌گنی دیر. حاضر برقی کیم‌لیک‌لرنی ترقه‌تیش جریانی رسمی شکلده باشلنگن و کورینیشیچه، اوشبو برقی کیم‌لیک‌لرده تورموش اورتاق‌نینگ آتی کیریتیلیشی توغریسیده، هیچ بیر ییر نظرگه آلینمه‌گن.
عین حالده، اساسی قانون‌نینگ 22 ماده‌سیده آچیق شکلده افغانستان اهالیسی‌نینگ آره‌سیده هر قنده‌ی تبعیض و امتیاز توسیق بولگنی ایتیلگن؛ بیراق جمعیت‌نی رویخط‌گه آلیش قانونی کیم‌لیک‌نی بونده‌ی تعریف قیلگن: بیر کیشی‌نینگ مکمل کیم‌لیگی‌گه آتی، سوی آتی، آته‌سی‌نینگ آتی، باباسی‌نینگ آتی، کونی، آیی و ییلی فرق ایتیلیب توغیلگن تأریخی، توغیلگن ییری، اصلی اورنی و حاضرگی اورنی شامل بوله‌دی. بو تعریف گه اساس، تورموش اورتاق‌نینگ آتی کیم‌لیک‌ده کیریتیلیشی توغریسیده مشخص ییر نظرگه آلینمه‌گن.
فعال عیاللردن بیرقطاری‌نینگ ایشانچی گه کوره، کیم‌لیک‌لر دیتابیسی‌ده تورموش اورتاق‌نینگ آتی کیریتیلمه‌سی توغریسیده حقوقی بیر دلیل یوق دیر و بو مسئله جماعه‌ده حاکم بولگن مذهبی و سنتی موضوعلردن کیلیب چیققن.
بیلیم یورت استادی شهلا فریدنینگ ایتیشیچه، افغانستان اساسی قانونی‌ده ایرکک و عیال‌نینگ برابرلیگی اثباتلنگن، بیراق دین نسب نقطه‌ای نظریدن، انسان‌نی آته گه باغله‌یدی و بو توغریده آنه‌نینگ تقدیرسیز بیله‌دی. اونینگ ایشانچی گه کوره، رواجلنگن اسلامی مملکت‌لرده هم کیم‌لیک‌لرده تورموش اورتاق‌نینگ آتی کیریتیلیشی‌گه بها بیرمه‌یدی.
عین حالده، انسان حقلری ایرکین کمیسیونی سوزلاوچیسی بلال صدیقی‌نینگ ایتیشیچه، هر بیر حقوقی حرکت یوز بیرگن صورتده، ایرکک و عیال‌نینگ کیم‌لیگی برابر شکلده نظرگه آلینیشی کیره‌ک. جناب صدیقی‌نینگ ایشانچی‌گه کوره، بو مسئله توغریسیده هر قنده‌ی تبعیض قایل بولیش، انسان حقلری‌نینگ ارزشلری، اساسی قانون و خلق ارا کموانسیونلری نقض ایتیلیشی‌نی کورسته‌دی.
کمیده اوچ آی آلدین، سلام‌وطندارنینگ اختیاریده قرار تاپگن برقی کیم‌لیک‌لرنی دیتابیسی‌ده عیال‌نینگ آتی تورموش اورتاق صفتیده کیریتیلمه‌گن. مذکور دیتابیس اساسیده، میدیالرنینگ آره‌سیده ترقه‌تیلیش منبع جمهورلیک ریاستی‌نینگ دفتری ایدی. بو توغریده نیچه مرته برقی کیم‌لیک‌لر اداره‌سی‌نینگ فکرینی اورگه‌نیش اوچون علاقه قوردیک، بیراق مذکور اداره سوزلاوچیسی روح‌الله احمدزی، برقی کیم‌لیک‌لر دیتابیسی‌ده خاتین (تورموش اورتاق» نینگ آتی کیریتیلگنی اوستیگه تأکیدله‌دی.
عین حالده، حاضر برقی کیم‌لیک‌لرنی ترقه‌تیش جریانی رسمی شکلده باشلنگن و دیتابیس هم برقی کیم‌لیک‌لر سایتی‌ده ترقه‌لگن و حاضر هم کیم‌لیک‌لرده تورموش اورتاق‌نینگ آتی کیریتیلیشی توغریسیده مشخص بیر ییر نظرگه آلینمه‌گن.
