چرا زنان در برابر ویروس کرونا خوش‌شانس‌تر از مردان‌اند؟

آمارها نشان می‌دهد که مردان بیشتر از زنان قربانی ویروس کرونا می‌شوند. این تفاوت ابتدا در چین مشاهده شد، از میان قربانیان این بیماری 2.8 درصد آن مردان و 1.7 درصد زنان بودند. یافته‌ها در ایتالیا نیز تکرار شد؛ به گونه‌یی که 7.2 درصد قربانیان این بیماری مردان و 4.1 درصد آنان زنان بوده‌اند.

کوریای جنوبی یکی دیگر از کشورهایی بود که آزمایش‌های بسیاری روی ویروس کرونا انجام داد. با وجود این که درصدی آمار زنان مبتلا به کووید 19 نسبت به مردان در این کشور بالا بود، مردان 54 درصد قربانیان این بیماری را تشکیل می‌دادند.

این بار اول نیست که یک ویروس از خانوادۀ کرونا نابرابری جنسیتی را در مرگ‌ومیر نشان می‌دهد. قربانیان شیوع بیماری‌های سارس و مرس نیز بیشتر مردان بودند. مطالعۀ این روند در آزمایشگاه‌ها روی موش‌ها نیز انجام شد. این مطالعه با اندازه‌گیری بار ویروسی موش‌ها و هم‌چنان نشانه‌های التهاب در شش‌ها که منجر به آسیب ریه‌ها می‌شود، مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس این مطالعه، بدن موش‌های نر بیشتر مستعد دریافت ویروس سارس بوده است.

اکنون پرسش این است که چرا مردان مبتلا به ویروس کرونا بیشتر از زنان مبتلا به این ویروس قربانی می‌شوند؟ هر چند دانشمندان تا کنون نتوانسته‌اند پاسخ دقیقی برای این پرسش ارایه کنند، اما نظریه‌هایی در این مورد ارایه شده است.

سبک زندگی ناسالم

یکی از نظریه‌ها این است که مردان بیشتر از زنان عادت‌های ناسالم دارند؛ امری که با گسترش بیماری‌های مزمن مرتبط است. بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده، کسانی که بیماری‌های زمینه‌یی مانند فشار خون، مشکلات قلبی و شش داشته‌اند، به نوع شدید بیماری کووید 19 مبتلا می‌شوند. این موضوع ممکن است ربطی به سبک زنده‌گی نداشته باشد؛ زیرا این بیماری‌ها در میان مردان معمول‌تر است. به همین دلیل بیماری کووید 19 در مردان کشنده‌تر تشخیص شده است.

با این حال، مصرف تنباکو و الکل بخشی از سبک زنده‌گی‌ست. داده‌هایی را که سازمان جهانی صحت در سال 2015 جمع‌آوری کرد، نشان می‌دهد که مردان 5 برابر نسبت زنان الکل و سیگار مصرف می‌کنند. اگر مصرف‌کننده‌گانِ سیگار به بیماری کووید 19 مبتلا شوند، خطر ابتلای آنان به مشکلات تنفسی و سینه‌وبغل حاد، بیشتر است، زیرا سیستم تنفسی آنان ضعیف‌تر است. این افراد بیشتر به یک بیماری زمینه‌یی مانند بیماری مزمن انسداد شش‌ها در معرض ابتلا هستند که بیماری کووید 19 سبب تشدید این بیماری خواهد شد.

حتی ممکن است مصرف‌کننده‌گان سیگار بیشتر از دیگران به بیماری کووید 19 مبتلا شوند؛ زیرا آنان موقع استفاده از سیگار بیشتر دست‌شان را به دهان می‌برند، با دست‌های ناپاک سیگار را می‌گردانند و حتی سیگار را با دیگران شریک می‌کنند. مطالعه‌یی که در چین انجام شد، نشان داد که 50 درصد مردان در این کشور سیگار مصرف می‌کنند و در عوض، تنها 3 درصد زنان این کشور سیگاری‌اند. بنابراین، جای تعجب نیست که بگوییم نظریۀ مصرف سیگار یکی از اولین نظریه‌هایی‌ست که تفاوت جنسیتی را توضیح می‌دهد.

با این حال و با پدیداری اطلاعات بیشتر از دیگر کشورها، این نظریه به اندازۀ کافی جامع نیست که بتواند به تنهایی تفاوت‌های مرگ‌ومیر ناشی از کووید 19 را توضیح دهد. به دلیل این که تعداد مردان و زنان مصرف‌کنندۀ سیگار در ایتالیا تقریباً برابر است. با این وجود، هنوز شمار مرگ‌ومیر در میان مردان مبتلا به ویروس کرونا بیشتر از زنان مبتلا به این بیماری است.

شست‌وشوی دست‌ها

شستن دست‌ها با آب و صابون یکی از مقرون به صرفه‌ترین شیوه‌های کنترل بیماری‌ست. بارها به ما یادآوری شده است که باید دست‌های‌مان را مرتباً با آب گرم و صابون بشوییم تا شانس ابتلا به بیماری کووید 19 کاهش یابد. با این حال، مطالعات نشان داده است که مردان در حفظ بهداشت دست‌شان در مقایسه با زنان خیلی توجه نمی‌کنند.

مطالعه‌یی که در سال 2009 در آمریکا انجام شد، نشان می‌دهد که تنها 31 درصد مردان پس از استفاده از تشناب‌های عمومی دست‌های‌شان را می‌شویند، در حالی که 65 درصد زنان پس از استفاده از تشناب‌های عمومی، دست‌های‌شان را می‌شویند. همچنان زنان بیشتر از مردان هنگام شستن دست‌ها از صابون استفاده می‌کنند. با این حال، تعداد مبتلایان زن به بیماری کووید 19 تقریباً با شمار مردان برابر است، اما این تنها مردان‌اند که بیشتر قربانی می‌شوند. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که دلیل اختلاف مرگ‌ومیر مردان نسبت به زنان عدم شست‌وشوی دستان باشد.

مردان یاری نمی‌جویند

رفتار و دیدگاه زنان و مردان در مورد سلامتی خیلی متفاوت است. مردان کمتر به پزشک‌شان مراجعه می‌کنند، به بیماری کمتر اهمیت می‌دهند و وقتی بیمار می‌شوند، کمتر به دنبال کمک‌اند. مطالعات نشان می‌دهد که دلیل این تفاوت، زنانه‌شمردن مسائل بهداشتی است؛ زیرا از نظر مردان، رفتارهای خطرساز یا خطر را به جان‌خریدن از صفات مردانه است. به همین دلیل وقتی زنان و مردان به بیماری کووید 19 مبتلا می‌شوند، زنان زودتر از مردان به دنبال کمک‌های پزشکی می‌روند، در حالی که مردان منتظر می‌مانند تا بیماری‌شان وخیم‌تر شوند.

واکنش سیستم ایمنی بدن

از مطالعات دیگر ویروس‌ها به شمول ویروس‌های دیگر خانوادۀ‌ کرونا می‌دانیم که سیستم ایمنی بدن زنان نسبت به مردان در برابر حملۀ ویروس‌ها واکنش بیشتری نشان می‌دهند. به این معنی که سیستم ایمنی بدن زنان به صورت کلی سریع‌تر اقدام به زدودن ویروس می‌کند و گسترش ویروس در فرد مبتلا را کاهش می‌دهد.

متأسفانه نتیجۀ این پاسخ سریع، تولید پادتن‌های مضری است که سبب رنجش زنان می‌شود. سیستم ایمنی بدن زنان علاوه بر این که در برابر عناصر بیماری‌زا مانند ویروس و باکتریا انتی‌بادی کافی تولید می‌کند. ممکن است آنتی‌بادی‌های خود واکنش‌پذیر نیز تولید کند. این انتی‌بادی‌های خودواکنش‌پذیر قادرند به بافت‌های بدن خود فرد حمله کرده و سبب به وجودآمدن پادتن‌ها در بدن زنان شود.

در سوی دیگر، عدم واکنش سریع سیستم ایمنی بدن مردان در برابر ویروس ممکن است یکی از دلایلی باشد که آمار تلفات مردان مبتلا به کووید 19 را به گونۀ چشمگیری بالا برده است.

هورمون‌ها

توضیحات ایمنی‌شناسانه پیشنهاد می‌کند که دلیل تفاوت سیستم ایمنی مردان و زنان ممکن است هورمون‌ها باشد. مطالعات نشان داده است که ایمنی در برابر ویروس‌ها با تغییر در غلظت هورمون‌ها که در مراحل مختلف چرخۀ قاعده‌گی اتفاق می‌افتد، متفاوت است و با مصرف داروهای ضد بارداری چه در دوران بارداری و یا بعد از یائسگی می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد. به همین دلیل ممکن است هورمون‌های زنانه در مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کووید 19 سبب عدم تعادل جنسیتی باشد.

نظریۀ تفاوت در سال 2002 و 2003 پس از شیوع بیماری سارس در مطالعاتی روی حیوانات انجام شد. در این مطالعات زمانی که پژوهش‌گران تخمدان موش‌ها که هورمون‌های استروژن زنانه در آن تولید می‌شوند را برداشتند یا یک مادۀ کیمیایی را که تأثیرات هورمون استروژن را خنثی می‌کند به موش‌های ماده تزریق کردند، متوجه شدند که بدن موش‌ها مستعد دریافت ویروس سارس شده که نتیجۀ آن افزایش مرگ‌ومیر ناشی از ویروس بود. از این مطالعه چنین استنباط می‌شود که هورمون استروژن در بدن موش‌ها در برابر ویروس سارس به عنوان محافظ عمل می‌کرده است.

از آن‌جایی که 79 درصد ژن‌ ویروس‌های سارس و کووید 19 مشترک است، ممکن راهکار یا مطالعاتی که در بالا ذکر شد، در مورد ویروس کووید 19 نیز صادق باشد.

کروموزوم ایکس

دلیل دیگر تفاوت عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن زنان این است که در بدن زنان یک کروموزوم «ایکس» اضافه وجود دارد. زنان دارای دو کروموزوم ایکس (XX) اند، در حالی که مردان تنها یک کروموزوم ایکس (XY) دارند که این موضوع به واکنش سیستم ایمنی بدن مرتبط است؛ زیرا بخش بزرگی از ژن‌هایی که واکنش سیستم ایمنی بدن را تنظیم می‌کند در کروموزوم ایکس نهفته است.

هرچند تا هنوز یک توضیح ثابت در مورد این که چرا تلفات مردان مبتلا به کووید 19 بالاست ارایه نشده است، با این حال، ممکن با دسترسی به اطلاعات بیشتری که در نتیجۀ مطالعات انتی‌بادی‌ها و ایمنی‌شناسی انجام می‌شود، بتوانیم به این موضوع پاسخ دهیم.

منبع: الجزیره

برگردان: علی احمدی