در سلسله‌گزارش‌هایی که در مورد پریود یا عادت ماهوار داشتیم، به نخستین تجربه‌ی دختران از عادت ماهوار آن‌ها پرداختیم. در این مجموعه بیشتر دختران از عدم‌آگاهی و ترس در این مرحله از زندگی شکایت داشتند.
در این گزارش با متخصص زنان و زایمان، جامعه‌شناس و روان‌شناس در مورد این پدیده‌ی طبیعی در زنان و پیامدهای آن در خانواده و جامعه صحبت و گفت‌وگو شده است.
پریود یا عادت ماهوار مانند بسیاری از مسایل و بیماری‌هایی که مربوط به زنان است، تابو شمرده می‌شود و حتا در برخی موقعیت‌ها با زنانی که در حالت پریود به‌سر می‌برند، رفتارهای زشت و ناپسندی صورت می‌گیرد؛ به عبارت دیگر، زنانی را که دچار عادت ماهوار می‌شوند «نجس» می‌خوانند. در این حالت بسیاری از خانواده‌ها به زن پریود‌شده اجازه نمی‌دهند دست به وسایل خانه بزند، غذا و نان پخته کند و…
عادت ماهوار به‌صورت کلی و مختصر، به خونریزی ماهانه از رحم بانوان گفته می‌شود. قاعدگی، منس، پریود و حیض از نام‌های دیگر این رخداد طبیعی است. خون قاعدگی ترکیبی از خون کامل و بافت‌های ریزش‌کرده‌ی رحم است و اکثر دوره‌های قاعدگی بین 3 تا 7 روز طول می‌کشد.
قاعدگی زنان در بستر فرهنگی و اجتماعی ما به یک معضل بزرگ اجتماعی تبدیل شده و تابو شمرده می‌شود. با این حال، در ابتدا باید اصطلاح «تابو» را تعریف کرد. تابو یا پرهیزه، آن دسته از رفتارها، گفتارها یا امور اجتماعی است كه طبق رسم و آیین، ممنوع و نكوهش‌پذیر است.
راضیه دانش، جامعه‌شناس، در مورد این‌که چرا همواره با مسایل مربوط به زنان تابوگونه رفتار می‌شود، می‌گوید: یکی از مشکل‌های بزرگ زنان این است که همه‌ی چیزهای مربوط به آن‌ها بُعد اخلاقی پیدا می‌کند، بُعدی که یک جامعه‌ی سنتی به آن وابسته است و در برابر تغییر و تحول، سخت‌جانی می‌کند. بنابراین، زندگی زنان، طرز پوشش، صحبت‌کردن و حتا افکار آن‌ها همواره از زاویه‌ی اخلاقی مورد بررسی قرار می‌گیرد و کمتر اجازه‌ی نوآوری در طیف واژه‌ها و اصطلاح‌های متعلق به مسایل زنانه به آن‌ها داده می‌شود.
از سوی دیگر، زن به‌لحاظ تاریخی غالبن به‌عنوان مایملک مرد در نظر گرفته شده و در این نظام تنها مرد صلاحیت این امر را دارد که تعیین کند در حوزه‌ی عمومی تا کجا باید از مسایل مربوط به زن سخن گفت و در چه مواردی سکوت پیشه کرد.
این امر سبب شده که برخی‌ها بپندارند مسایل زنان مربوط حوزه‌ی خصوصی است و هر آن چیزی که به‌نحوی با این حوزه در ارتباط باشد، سوژه‌یی غیرقابل گفتمان است.
سوسن فقیری، متخصص زنان و زایمان می‌گوید که بی‌خبری جامعه و مخصوصن زنان در مورد سلامت فردی، یکی از عمده‌ترین دلایل بیماری‌های گوناگون و خشونت‌های خانوادگی است.
خانم فقیری می‌گوید: «آموزه‌های غلط سبب شده که برخی خانم‌ها در جریان عادت ماهوار خودشان را در حالت تحریم قرار بدهند؛ این زنان و دختران در روزهای پریود خودشان را نجس می‌پندارند و ساده‌ترین کار -که تمیزنگه‌داشتن دستگاه تناسلی است- را به فراموشی می‌سپارند. از سوی دیگر، باورهای اشتباه و سنتی زنان در مورد دردهای پریود، باعث می‌شود که بانوان از خوردن بسیاری از غذاها دست بکشند.»
به باور خانم فقیری، یکی از دلایل عمده‌ی کم‌خونی و نازایی نزد زنان، عدم‌آگاهی آن‌ها در مورد چگونگی بهداشت حالت پریود و تغذیه در این دوران است. بنابراین، یکی از جدی‌ترین توصیه‌های او به بیمارانش این است که در روزهای عادت ماهوار مرتب حمام کنند، از غذاهای مقوی و مخصوصن حاوی ویتامین سی استفاده کنند و تمرینات ورزشی سبک انجام دهند.
باورمندی به خرافات و شرم از سوی زنان سبب شده تا صحبت در مورد عادت ماهوار به یک مسأله‌ی دشوار و بعضن ممنوع مبدل شود. اما این تنها دشواری قضیه نیست؛ زنان برای به‌دست‌آوردن ابتدایی‌ترین حقوق خود ناگزیراند عملن در برابر تمام پیچیدگی‌ها، نهادهای پرشاخ‌وبرگ، خانواده، مکان‌های آموزشی و برخوردهای نه‌چندان مناسب جامعه قرار بگیرند. انتظار فرهنگ مردسالارانه از زنان این است که آن‌ها از کم‌ترین حقوق خود دست بکشند. این مسأله چالشی بزرگ را پیش روی هر زن و مردی که علیه چنین وضعیتی مبارزه می‌کند قرار می‌دهد، چالشی که زن در مواجهه با آن باید بداند با چه تاکتیک‌هایی می‌تواند مسایل زنانه را به بحث کشاند و از حقوق پایمال‌شده‌ی خود حرف بزند.
عدم به‌چالش‌کشیدن مسایل زنان و دوام وضعیتی که این مسایل در آن تابو شمرده می شود، در بسیاری از موارد سبب سردرگمی در روابط و بستر مناسبی برای ایجاد خشونت‌های خانوادگی شده است. به گونه‌ی مثال می‌توان از تنش پیش از قاعدگی که در زنان به‌وجود می‌آید و باعث تغییر در رفتار و حالت‌های روانی آن‌ها می‌شود، نام برد.
PMS (Premenstrual Syndrome) یا تنش پیش از قاعدگی مجموعه‌یی از علامت‌های روانی و احساس‌های مرتبط با چرخهی قاعدگی در زنان است که به الگویی مداوم از نشانه‌های فیزیکی و عاطفی محدود می‌شود، نشانه‌هایی که در چرخهی قاعدگی اتفاق می‌افتد و از شدت کافی برای تداخل با برخی از جنبه‌های زندگی برخوردار است.
ایمل صافی، مسؤول شفاخانه‌ی صحت روانی می‌گوید که ایجاد تغییر در رفتار زنان در دوران قاعدگی یک حالت عادی است و خانواده‌ها مکلف‌اند در این دوره فشارهای روانی را بالای زنان به حداقل برسانند.
آقای صافی می‌گوید که اختلال روانی در دوران عادت ماهوار، روابط فردی زنان را زیر پوشش قرار داده و صبر و حوصله‌ی آن‌ها را کاهش می‌دهد. اما با پشت‌سر گذاشتن این دوره، نشانه‌های مزبور خودبه‌خود فروکش می‌کند.
به باور جامعه‌شناسان، زنان در این دوره بیشتر از لحاظ روحی-روانی آسیب‌پذیر و شکننده می‌شوند و حساسیت این موضوع در زندگی اجتماعی زنان تأثیر به‌سزایی دارد.
اگر عادت ماهوار زنان را از 12 تا 50 سالگی در نظر بگیریم، به‌طور اوسط زنان 8 سال عمرشان را با پریود سپری میکنند. اما گذر ساده‌ی این سال‌های عمر چگونه میسر می‌شود زمانی‌که براساس عرف، عادت‌ها و فرهنگ سنتی، اعلام پریودبودن امری به‌دور از ادب و خلاف شؤون به‌شمار می‌آید؟ چرا که برمبنای آموزه‌های دینی، زنی که پریود است، ناپاک و کثیف محسوب می‌شود و در این مدت تقریبن از تمام تعامل‌های اجتماعی باید دور نگه‌داشته شود.
پریود، به خودی‌خود برای زنان هیچ دردسری ایجاد نمی‌کند -اگر جامعه در این دوره پیش پای آن‌ها همواره مانع ایجاد نکند. اما متأسفانه مسایل متعددی -از جمله بی‌سوادی و فقر- سبب شده تا امروزه این مسأله کمتر درک شود.
از سوی دیگر، رویکردها نسبت به علم به‌شدت مردانه است. به‌طور مثال: زمانی‌که می‌خواهیم باروری را کنترل کنیم نیز چرخهی قاعدگی زنان را هدف قرار می‌دهیم.
گفته می‌شود که دیدن خون برای مردم ناخوشایند است. اگرچه روزانه تصاویر فراوانی از خشونت و خون در جهان واقعی منتشر می‌شود، اما برای مردان دیدن تصویری از خونریزی ماهانه‌ی زنان هنوز هم موضوعی ناراحت‌کننده و ملال‌آور است. با این حال، به باور فعالان حقوق زن، انتشار تصاویر از یک اتفاق طبیعی در بدن زن، به شکستن تابوها درباره‌ی زنان کمک می‌کند و باعث می‌شود از سنگینی بار کمرشکن سنت و باورهای خرافی بر زندگی آن‌ها کاسته شود.
