.jpg)
افغانستان خلقی بوندن 97 ییل آلدین یعنی میلادی 1919ییل‌ده بویوک بریتانیا مستعمره‌سی‌دن اوز سیاسی مستقل‌لیگی‌گه ایریشگن ایدی. افغانستان استقلالی بویوک بریتانیا امپراتورلیگی دنیا بویلب کوچ‌سیزلنیب باره دیگن بیر دورده قول‌گه کیریتیلدی. اوشبو تاریخی واقعه در‌واقع هندوستان مستقل‌لیگی اوچون هم زمینه یره‌تگن ایدی.
مملکت استقلالی شاه امان‌الله آتی بیلن چمبرچسپ باغلیق بیر تاریخی واقعه سنه‌له‌دی. در حقیقت آته‌سی حبیب الله لغمان ولایتی‌نینگ کله گوش منطقه‌سی‌ده سرلی روش‌ده قتل ایتیلگنی‌دن سونگ اوغلی امان‌الله‌نی سلطنت تختی‌گه اوتیریشی‌گه امکان یره‌تیب بیره‌دی.
امان‌الله نینگ سلطنت‌گه ایگه بولیشی مملکت مستقل‌لیگی اوچون یول آچه‌دی. شاه امان‌الله افغانستان بویلب مستقل‌لیک طرفداری اینیقسه مشروطه‌چی‌لر حرکتی تامانیدن حمایت ایتیله‌دی. مملکت شرقی و جنوبی‌ده یوز بیرگن جنگ‌لر نتیجه‌سی‌ده بویوک بریتانیا حربی‌لری یوز مه – یوز شکست‌لرگه دوچ کیله‌دی‌لر و نهایت بویوک بریتانیا نینگ هندوستان‌ده‌گی ماموریتی افغانستان مستقل‌لیگی‌نی تَن آلیش‌لیک‌که مجبور بوله‌دی.
افغانستان استقلالی اوچون عمل‌گه آشیریلگن حربی سعی و حرکت‌لر همده جنگ میدان‌لری‌ده یوز بیرگن قانلی کوره‌ش‌لر مملکت‌ده حیات کیچیره دیگن تورلی خلق‌لر و ایلت‌لر تامانیدن حمایت ایتیله‌دی.
شمال ولایت‌لری اهالی‌سی اینیقسه اتنیک اوزبیک‌لر اوزاق ییل‌لر دوامی‌ده استقلال اوچون صادر ایتیلگن جنگ‌لر جبهه‌سی نینگ مهم ته‌ینچی و سوینچی اوله‌راق کته رول اوینه‌یدی‌لر. بویوک بریتانیا حربی‌لری‌دن سکشت لنگن شاه‌لر و سر کرده‌لر هر دایم شمال‌گه آرقه‌گه چیکینیب و هر دایم انه شو حدود ده کته لشکر تیارلب کابل‌گه باستیریب کیره‌دی‌لر. در واقع شمال استقلال اوچون یوز بیرگن جنگ جبهه‌لرینی عسکر و لوژستیک امکان‌لر بیلن قوللب قوتلب توره‌دی.
.jpg)
افسوس‌که کیینگی ییل‌لرده شونینگ‌دیک افغانستان اوچون یازیلگن تاریخ‌لرده شمال ولایت‌لری اهالی‌سی‌نینگ استقلال اوچون کورستگن فدایی‌لیک‌لر و حمایت‌لری حقانی طرزده یاریتیلمه‌گن. حتا که استقلال مجادله‌لریده شمال ولایت‌لری یشاوچی‌لری‌نینگ رولی و اولرنینگ جانبازلیک‌لری اته‌یلب ایسلنمه‌ی کیلینماقده.
میر غلام محمد غبار یازگن تاریخ‌ده و افغانستان استقلال ییل‌لری واقعه‌لرینی یاریتووچی باشقه بیر قطار تاریخ‌لرده مملکت اوزبیک‌لری‌نینگ مستقل‌لیک اوچون کوره‌ش و مجادله‌لری همده اولرنینگ قهرمان‌لری یاریتیلگن بولسه افسوس که اولر ایسلنمه‌ی دیلر. مملکت استقلالی اوچون جهد قیلگن اوزبیک‌لردن بیری هم امام‌بیردی اوزبیک بوله‌دی. بو شخص آتی غلام محمد غبارنینگ "افغانستان در مسیر تاریخ" کتابی‌نینگ بیرینچی جلدی‌ده اوچره‌یدی. غباری امام‌بیردی‌نی استقلال مفکوره‌سی‌نی ترغیباتچی‌لریدن بیری ایکنی‌نی ایسله‌یدی.
اچینرلی احوال بو که بلکه اوزبیک بولگنی اوچون می اونینگ آتی مستقل‌لیک‌نی نشانلش کونلریده نه مطبوعات، عاموی اخبارات واسطه‌لریده و نه هم مستقل‌لیک نشانلش مجلس‌لریده تیل‌گه آلینه‌دی. بونده‌ی یانده‌شیش در واقع افغانستان مستقل‌لیگی کبی مملکت شمول قدریت‌گه جدی بیر حرمت سیزلیک حسابلنه‌دی. دیماقچی بولگنیم اساسی سوز افغانستان استقلالی نینگ فخر افتخاری هم مملکت ده اقتدار و باشقه نرسه لر کبی اوغیرلنیب غصب ایتیله دی. بونده‌ی بیر وضعیت‌نی وجود گه کیلتیره دیگن شخص‌لر و تیوره‌ک‌لر افغانستان استقلالی‌گه جدی بیر حرمت سیزلیک قیله‌دی لر.
ایندی لیکده بو مملکت‌نی چین‌دن سیوگی وطنداشلریمیز اینگ اولا افغانستان تاریخی‌نینگ حقانی صحیفه‌لرینی مملکت خلقی و دنیا گه کورستیش‌لری و بیلدیریش‌لری کیره‌ک بوله‌دی. قچانکه ساخته و یسمه تاریخ‌لر فاش ایتیلیب حقانی تاریخ یوزه‌گه کیلگن‌ده گینه مملکت مستقل‌لیگی اوزیگه خاص اهمیت و ارزش‌گه ایگه بوله‌دی. عکس حالده مستقل‌لیک کونی و سوزی هیچ کیم‌گه اهمیت‌لی بولمه پ‌یدی.
.jpg)
خوش بوکون نینگ اوزیده افغانستان استقلالی‌نی قنده‌ی توشینیش ممکن؟
مستقل‌لیک توشونچه‌سی حاضرگی کونده اوزی‌نینگ ایسکی معنا و مضمونی‌نی یوقاتگن‌گه اوخشه‌یدی. چونکه اوتمیش‌ده اوزی‌نینگ سیاسی چیگره‌لریگه ایگه بولیب اوز اقتداری و حاکمیتی‌نی اوزی باشقره دیگن هر بیر مملکت‌نی مستقل مملکت دیب بیلگن‌لر. اما بوکونگه کیلیب اوشبو توشنچه اوزی‌نینگ ایسکی معناسینی یوقاتگن. گلوباللشو دیگن نرسه بوکون دنیانینگ همه ییریده قنات یاییب سایه سالماقده.
حاضر ایسه مستقل‌لیک باشقه بیر شکل‌ده توشونیله‌دی. بوکون‌نینگ اوزیده فقط گینه معین سیاسی چیگره‌لریگه ایگه دولت‌لرنی مستقل دیب بولمه‌یدی. مستقل‌لیک اوچون ایندی لیکده اقتصادی کوچی بیرینچی درجه‌لی اهمیت‌گه ایگه.
بو نقطه نظردن آلیب قره‌لگن‌ده دنیانینگ قالاق دولت‌لری جمله‌دن افغانستان حقیقی معناده مستقل مملکت‌لر ایمس‌لر. حاضرگی کونده افغانستان دنیا دولت‌لری همکارلیگی‌گه جدی بیر شکل‌ده قره‌م بولیب قالگن. دنیانینگ ییریک کوچلری همکارلیگی و یاردمی بولمه‌گن‌ده افغانستان خلقی جدی معمالرگه دوچ کیلیشی هیچ کیم‌گه سر بولمسه کیره‌ک. بوندن 97 ییل آلدین بویوک بریتانیا حربی‌لرینی مملکت‌دن هه‌یده‌ب چیقرگن افغانستان خلقی حاضرگی کونده اوشبو مملکت عسکرلرینی اوز یورت‌لریده قالیش‌لرینی ایسته‌ی دیلر. چونکه خلق ارا حربی کوچلر یاردمی‌سیز افغانستان شهرلری امنیتی اسر‌ه‌ش قیین بوله‌دی. افغانستان خلقی حقیقی مستقل‌لیک‌که ایگه بولیش‌لری اوچون ینه قنچه بلند داوانلرنی باسیب اوتیش‌لری کیره‌ک بوله‌دی.
