کابل‌ده آدم کویدیریش سابقه‌سیز حادثه ایدی. اوشبو شهر قانلی تاریخ‌لر اوتکزیش بیلن بونده‌ی یامان حادثه گواهی بولیب تجربه قیلمه‌گن ایدی. کابل قویاش 40- دهه ده سولچی‌لر بیلن مسلمان بنیادچیلیک ییگیت‍‌‌‌لر آیدیولوژیک گروهی ارا یوزمه یوز توقنه‌شولر شاهدی ایدی. او زمانده اوقووچی بولگن‌لر نی یخشی ایسیده دیر، بیلیم یورت صحنی‌ده سولچی‌لر و اونگچی‌لر اندیشه‌سینی ایزداش‌لیک قیله دیگن اوقووچی‌لر بوش پیتلرینی بیلیم یورت و یاتاقخانه‌لرده ایدیولوژیک تارتیشوو بیلن اوتکزردیلر.
مذکور تارتیشوولر گاهی‌ده توهین و کولگینچ هم بولردی، اما هیچ بیر زمان اولدیریش و آدم کویدیریش قضیه‌سی بولمه گن ایدی. هیچ بیرکتاب‌گه یازیلیب قالمه‌گن مثال صفتیده بیر افراطی سولچی ییگیت خلق تامانیدن اوتگه تارتیلگن بولسه. ثور 7- سیدن سونگ، اوشه زمان حاکمی علیحده خلق ایاققه تورگن ایدی، کیشینی ایسی‌گه کیلمیدی مسلمان چیریک‌لر عقیدتی و یا سیاسی مخالفلرینی اوتگه یاندیرگن بولسه‌لر. حتی ستم کورسه‌توچی قوماندان‌لر هم اوز مخالفلرینی اوتگه اورمه گنلر. کابل 70- دهه ده‌گی اوروش‌لرده، او زمانده رحم‌سیزلیک‌لر اوز نهایه‌سی‌گه ییتگن ایدی، ینه هم کیشی – کیشی نی الاو بیرمه گن ایدی. او زمان‌لردن قالگن حکایه‌لرگه کوره، اوروش‌ده توتیلگن‌لر اوستی‌گه « اولیک اوینه تیش» اجرا ایترکن‌لر، اما حاضرگه قدر مذکور دعانی ثابت قیلیش اوچون قیسی بیر حجت قول‌ده یوق.
28- حوت‌ده‌گی آدم کویدیریش، کابل تاریخی‌ده سابقه‌سیز حادثه دیر. عمومی حکایه‌گه کوره شاه دوشمشیره زیارت گاهیگه بیر عیال کیره‌دی و ییغیب قویلگن ورق‌لرنی – کوپیلر مذکور ورق‌لر قرآن نسخه‌لری ایدی – الاو بیره‌دی. صحنه‌ده حاضر تورگن آدم‌لر تصور قیلیش‌لریچه بو عیال قرانکریم‌نی اوتگه یاندیرگن و برچه غضب‌لنیب هجوم ایته‌دیلر. عیال‌نی تیپکی و کلتک آستی‌گه آله‌دیلر. کیین چه‌لیک خانیم جسدینی کابل دریاسی‌گه موتر واسطه‌سی بیلن سوریب تشلیدیلر و او ییرده اوتگه یاندیره‌دیلر. صحنه‌ده حضوری بولگن پولیس هم مساله اوچون بی فرق یانشه‌دی و حتی غضب‌لنگن خلق گه یاردم بیره دیلر.
افغانستان قانونی‌گه کوره، قران یا مقدس مکان‌لرنی الاو بیریش جرم دیر. اوشبو عمل‌نی بجرگن کیشی قانون حکمی‌گه یره‌شه توتیلیشی کیره‌ک. توتیلگن‌دن سونگ، اونینگ اوچون دوسیه آچیله‌دی و رسمی محکمه آرقه‌لی عیب تصدیق لنه‌دی یا رد قیلینه تانیله‌دی. متهم بولگن کیشی‌نینگ مدافعه وکیل توتیش حقی بار و رسمی صلاحیت‌لی محکمه قیله آله‌دی متهم‌نی مجرم‌لیگی یا ایمس‌لیگی اوچون حکم بیرسه.
حوت آیی نینگ 28 انسان‌نی کویدیریش اته‌ین اولدیریش‌نینگ یارقین تمثالی دیر. افغانستان اساسی قانونی‌گه موافق کیشی صلاحیت‌لی عالی محکمه تامانیدن عیبی تصدیق لنمه‌گون‌گه قدر اولدیریلیشی ممکن ایمس. محکمه نینگ حکمی صادر قیلیگن‌دن سونگ عیب‌لنگن کیشینی اوستی‌دن قانون جار ایتیله‌دی. هر کیمسه اوزیگه باشقه بیر کیشینی اولدیریش اوچون حق بیرسه اته‌ین قاتل سنله‌دی، بونده‌ی ایش قانون‌گه اصلا موافق ایمس. افغانستان ملی بیرلیک حکومت ییریک سیناوده روپه ره بولیب تورگن. حکومت نینگ رهبرلری قانونی تطبیق قیلیش‌لری لازم و هیچ بیر کیمسه گه اوز باشیمچه ایش قیلیشی اوچون رخصت بیرمس‌لیک‌لری درکار. افغانستان جمهور رییس و اجراییه رییسی ملی پولیس و ملی خوفسیزلیک اداره سینی 28 – حوت آییده فرخنده‌نینگ حادثه‌سیده قولی بولگن‌لرنی برچه‌سینی اوشلب قانون‌گه تاپشیریشی لازم. دولت نینگ تیگیشلی اداره‌لری واقعه زمانی‌ده یازیب آلینگن ویوید تصویرلردن فایده له‌نیب حادثه عامل‌لرینی قولگه کیرتیشی تاکیدلنه‌دی. فرخنده‌نی اوتگه یاندیرگن‌لر برچه‌سی اوشله‌نیب قتیق محاحکمه ایتلیشی ضرورلیگی اورغولنه‌دی. کیشینی اوتگه یاندیرگن‌لر اوشله‌نیب جزالنمه گن حالده، جامعه ده خیابانی عدالت عملگه آشیریلیشی نهادینه بوله‌دی.
دنیا بویلب انسان حق حقوق‌لری اعلامیه‌سی‌ده یازیلیشیچه، بونده‌ی موضوع‌لر عادل و صلاحیت‌لی محکمه آرقه‌لی تحقیق ایتلیشی کیره‌ک. کیشی نینگ حیاتی آیاق آستی ایتیلیشی انسان حق حقوق‌لرینی آیاق آستی قیلیش جدی موردلردن سنله‌دی. افغانستان حکومتی حوت آیی نینگ 28- کو‌ن‌ده صادر ایتیلگن واقعه عامل‌لرینی اوشله‌مگن حالده، خلق ارا تعهدلرگه عمل قیلمس‌لیککه عیب لنه‌دی. بونده‌ی احوالنی کیله‌جگی جوده یامان بولیشی ممکن لیگی تاکیدلنه‌دی. دولت مساله اوچون جدی اعتبار بیرمه‌گن تقدیرده، دنیا جماعه چیلیگی‌نینگ کورسته‌جک یاردم‌لرینی قول‌دن بیریش احتمالی کته .
هیچ بیر مملکت‌ده نفرت و ترورچی‌لیک عمل‌لری صادر ایتیلیشی‌گه رخصت بیریلمیدی. جمهور رییس بیر مرته ایمس نیچه مرته منبر بیلن جمهور رییس‌لیک سرایی اورته‌سیده فاصله یوق لیگی‌نی تیل‌گه آلگن. افغانستان جمهور رییس مملکت بویلب برچه مسجدلر امام‌لرینی منبردن توریب دین، مذهب و باشقه مساله‌لرگه عاید مسوولیت‌لی عمل قیلیش‌گه اونده‌یشی‌نی سوره‌شی لازم.
