نقصِ فنی؛ سلما ظرفیت آب‌یاری 40 هزارهکتار زمین را ندارد

نماد دوستی هند و افغانستان، یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های دولت افغانستان درست در دو کیلومتری ولسوالی چشتِ شریف ولایت هرات روی دریای هریرود و 176 کیلومتر دورتر از شهرهرات قرار دارد؛ بندی با ظرفیت 633 میلیون مترمکعب آب و توان آب‌یاری بیش از 80 هزارجریب زمین و تولید حدود 42 میگاوات انرژی.

هفت ماه پیش با حضور مقام‌های نخست کابل و دهلی نو بند سلما به بهره‌برداری رسید و انتظار تقریباً 42 سال به پایان رسید.

اما اکنون گفته می‌شود که این بند توان آب‌یاری حدود 40 هزار هکتار زمین‌های دوروبرش را ندارد.

بر بنیاد طرح ساخت‌و‌ساز بند سلما باید دو کانال بزرگ، یکی به ‌سمت شمال و دیگری به سمت جنوب این بند ساخته می‌شد تا این بند 40 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی در ولسوالی‌های چشت، اوبه، پشتون‌زرغون، گذره، انجیل، زنده‌جان و غوریان هرات را آب‌یاری می‌کرد.

اما حالا ماه‌ها پس از بهره‌برداری بند سلما، وزیر انرژی و آب و مسؤولان محلی در هرات می‌گویند، این دو کانال بزرگ در دو سوی این بند ساخته نخواهد شد و 40 هزار هکتار زمینی که قرار بود توسط این کانال‌ها آب‌یاری شوند، بی‌آب باقی خواهند ماند.

ولسوالی‌های انجیل و گذرۀ هرات که در مسیر آب بند سلما قرار دارند. کشاورزان این ولسوالی‌ها در گفت‌وگو با سلام‌وطندار، توزیع آب سلما را «ناعادلانه» می‌دانند.

آنان می‌گویند، تاکنون از آب بند سلما برای آب‌یاری زمین‌های کشاورزی‌شان بهره‌مند نشده‌اند و در آینده نیز بهره‌مند نخواهند شد. اما شماری دیگر از این کشاورزان، امید دارند تا در آینده بتوانند زمین‌های‌شان را از بند سلما آب‌یاری کنند.

عتیق‌الله رومل، مدیر عمومی برنامه‌های ریاست زراعت هرات می‌گوید، دو کانال شمالی و جنوبی بند سلما  آب را به سربندها و زمین‌های کشاورزی می‌رسانند و تا زمانی‌ که این کانال‌ها‌ ساخته نشوند، «این ریاست نمی‌تواند آب را به زمین‌های کشاوزی خشکه برساند.»

آقای رومل می‌گوید، ساخت‌وساز این دو کانال مربوط بخش دوم قرارداد و از مسؤولیت‌های وزارت انرژی و آب است.

مسؤولان ریاست زراعت هرات می‌گویند، در حال حاضر روی چه‌گونه‌گی تقسیم آب بند سلما کار می‌کنند.

اما نوراحمد بارز، رییس ادارۀ عمومی حوزۀ دریایی هریرود-مرغاب در هرات می‎گوید، ساخت‌وساز دو کانال بزرگ در دو سوی بند سلما 40 سال پیش هنگامی‌ که آب‌خیزها و بارنده‌گی‌ها زیاد بود، به طرح این بند گنجانیده شده بود. به گفتۀ او، اکنون با کاهش سطح آب و میزان بارنده‌گی‌ها‌، ساخته‌شدن این دو کانال و آب‌یاری 40 هزار هکتار زمین خشکه برای بند سلما امکان‌پذیر نیست.

علی‌احمد عثمانی، وزیر انرژی و آب نیز در گفت‌وگویی با سلام‌وطندار، تغییر هوای زمین و کاهش آب‌خیزی‌ها را  از علت‌های ساخته‌نشدن دو کانال در دو سوی بند سلما عنوان می‌کند. آقای عثمانی، هدف اصلی اعمار بند سلما را جلوگیری از هدررفتن آب کوه‌پایه‌های افغانستان به کشورهای همسایه عنوان می‌کند.

با در نظرداشت این مشکل، اکنون بند سلما تنها ظرفیت آب‌یاری 35 هزارهکتار زمین کشاورزی را دارد.

احداث بند سلما از پروژه‌های بزرگ دولت محمد داوود، نخستین رییس جمهور افغانستان بود که در سال ۱۹۷۶ به کمک هند آغاز شد. روند ساخت این بند که به دلیل درگیری‌ها در افغانستان متوقف شده بود، بار دیگر در سال ۲۰۰۵ شروع شد.

ذخیره اصلی بند سلما با ۲۰ کیلومتر طول و ۳ کیلومتر عرض، ظرفیت ۶۴۰ میلیون مترمعکب آب را دارد. گفته شده که پرشدن کامل این ذخیره ۹ تا ۱۲ ماه را در بر خواهد گرفت. بند سلما بزرگ‌ترین پروژۀ کشور هند برای بازسازی افغانستان است که با ارزش ۳۰۰ میلیون دالر احداث شده است.