قلمرو طالبان در شمال‌شرق کشور تا کجاست؟

در اواخر سال 1391 هنگامی که جنوب کشور در آتش جنگ می‌سوخت، گروه جندالله به رهبری طاهر یولداش نیروهایش را در نقاط گوناگون دو ولایت کندز و تخار مستقر ساخته و نخستین حملاتش را از ولایت تخار آغاز کرد. هم‌زمان طالبان نیز به فکر تقویت نیروهای‌شان در بخش شمال‌شرقی کشور افتادند و پس از سازماندهی و تجهیز جبهۀ شمالی گروه، به ولسوالی وردوج بدخشان یورش بردند.

در آن زمان، نیروهای امنیتی به فرماندهی جنرال داوود داوود فرمانده پیشین زون ۳۰۳ پامیر، جندالله و طالبان را به شدت سرکوب کردند و بخش‌های گسترده‌یی از ولایت‌های شمالی به ویژه ولایت کندز و ماورای کوکچۀ تخار را از وجود این دو گروه پاکسازی کردند.

در میانۀ سال 1392 اعضای گروه جندالله در دو ولسوالی بورکه بغلان و اشکمش تخار در رفت‌وآمد بودند. فعالیت این گروه تا اواخر حکومت حامد کرزی رییس جمهور پیشین افغانستان، محدود بود. اما در دوران کمپین‌های انتخابات ریاست جمهوری 1393 این گروه دوباره جان تازه گرفت و تا همین اکنون در ولایت‌های کندز و تخار، به ویژه در ولسوالی اشکمش فعالیت می‌کند.

افراد وابسته به گروه طالبان به رهبری مولوی فصیح‌الدین نیز در حال حاضر در ولسوالی وردوج بدخشان با نیروهای امنیتی درگیر جنگند. طالبان در دوران جنجال‌های انتخاباتی، در قسمت‌هایی از ولایت کندز دست به جمع‌آوری عشر و زکات زدند و از میان مردم محل سربازگیری کردند. با فرارسیدن فصل بهار جنگ خونینی میان گروه طالبان و نیروهای دولتی به راه افتاد؛ تا این که افراد این گروه موفق شدند در ششم میزان سال روان، برای مدت کوتاهی شهر کندز مرکز زون شمال‌شرق را تصرف کنند. سپس با حمله به ولسوالی‌های کوکچه و خواجه غار تخار، آن‌ها را تصرف کردند و از سوی دیگر تا ولسوالی بهارک بدخشان پیش آمدند.
به گفتۀ جنرال شیرعزیز کامه‌وال فرمانده زون ۸۰۸ اسپین‌زر در شمال‌شرق، منابع مالی طالبان به وسیلۀ شورشیان پاکستانی٬ قاچاقچیان انسان و مواد مخدر و همچنین عشر و زکات مردم، تأمین می‌شود. آقای کامه‌وال در گفت‌وگویی اختصاصی با سلام‌وطندار می‌گوید که در حال حاضر و طبق اطلاعات نیروهای امنیتی، جنگ‌افزارهای طالبان شامل تفنگ‌های پیکا ایم٬ ایکا ایم٬ راکت‌انداز و شمار محدودی توپ بی‌پس‌لگد و هاوان می‌باشد.
در این گزارش کوشیده ایم تا اطلاعاتی از مناطق زیر کنترل طالبان و تجهیزات دست‌داشتۀ این گروه را در سه ولایت کندز، تخار و بدخشان تدوین کنیم.

کندز
طالبان در شماری از روستاهای حومۀ کندز از جمله مناطق کنم‌ها ولسوالی‌های دشت ارچی و چهاردره حضوری گسترده دارند. جنرال کامه‌وال می‌گوید که در سراسر کندز ۲۰۵ گروه تفنگدار ـ وابسته و غیروابسته به طالبان ـ حضور دارند و شمار طالبان مسلح در این ولایت به ۲۲۶۱ نفر می‌رسد که زیر فرماندهی «مولوی سلام» والی نام‌نهاد طالبان فعالیت دارند.

در مقابل، شمار نیروهای امنیتی‌یی که در ولایت کندز حضور دارند، بالغ بر 8 هزار نفر است. به گفتۀ آقای کامه‌وال، تجهیزات نیروهای امنیتی با امکانات و تجهیزات طالبان اصلاً قابل مقایسه نیست. به باور جنرال کامه‌وال، یکی از دلایل اصلی عدم پاکسازی مناطق از وجود طالبان این است که نیروهای ارتش بر اساس قوانین نظامی در ولایت کندز تنظیم نشده اند و بیشتر مشغول تأمین امنیت شاهراه‌ها و حومۀ شهر کندزند.
تخار

در حال حاضر، سه ولسوالی تخار در درجۀ تهدید بلند امنیتی و یک ولسوالی در درجۀ تهدید متوسط امنیتی قرار دارد و طالبان عملاً کنترل جزیرۀ درقد تخار را در دست دارند. جنرال کامه‌وال می‌گوید که ۲۶ گروه تفنگدار در این ولایت فعالند و شمار طالبان تخار به ۲۰۲ نفر می‌رسد؛ این افراد زیر فرماندهی «قاری طیب» والی نام‌نهاد طالبان فعالیت می‌کنند.

اما جنرال نورمحمد حکیمی، فرمانده امنیۀ تخار می‌گوید که نیروهای امنیتی بر تمامی مناطق این ولایت، به استثنای ولسوالی درقد و 20 درصد از خاک ولسوالی اشکمش، حاکمیت دارد.

جنرال حکیمی می‌گوید که شمار طالبان و سایر تفنگدارانی که در برابر نیروهای امنیتی در تخار می‌جنگند، به ۱۳۴۰ نفر می‌رسد و شمار نیروهای امنیتی در این ولایت به بیش از ۲ هزار نفر می‌رسد.

بر اساس برنامۀ نیروهای امنیتی، قرار است که به زودی عملیاتی نظامی برای بازپس‌گیری ولسوالی درقد آغاز شود. شیراحمد کامه‌وال می‌گوید که بازپس‌گیری درقد، به دلیل دشوارگذر بودن منطقه و نبود مسیر خاکی و همچنین نبود پشتیبانی هوایی بسیار مشکل شده است.
درقد نزدیک به دوماه پیش به دست طالبان افتاد و تلاش‌های حکومت محلی برای بازپس‌گیری این ولسوالی بی‌نتیجه ماند.

بدخشان 

در اواخر ماه جوزا/خرداد سال ۱۳۹۰ خورشیدی، ملاعبدالرازق یکی از رهبران طالبان در ولایت بدخشان، طرح ترور شاه‌ ولی‌الله ادیب والی پیشین بدخشان را برنامه‌ریزی کرد و در روستای باشند ولسوالی جرم بدخشان به کاروان حامل آقای ادیب یورش برد. با این که حملۀ برنامه‌ریزی شدۀ طالبان ناکام ماند، اما پس از این رویداد تحرکات طالبان در وردوج به شدت افزایش یافت و دامنۀ آن به بخش‌های دیگر بدخشان نیز گسترش پیدا کرد.

آقای کامه‌وال می‌گوید که در حال حاضر ۶ منطقه در بدخشان در درجۀ تهدید بلند امنیتی و ۵ منطقه در درجۀ تهدید متوسط امنیتی قرار دارد و شورشیان نیز دو ولسوالی یمگان و وروج را به صورت کامل در کنترل خود دارند. در این ولایت ۱۹۸ گروه مسلح وجود دارد و شمار جنگجویان مسلح به ۱۱۴۸ نفر می‌رسد. 202 جنگجوی خارجی نیز در بدخشان فعالیت دارند.

گفته می‌شود که طالبان در پی آنند تا ولسوالی‌های راغستان، کران و منجان را که معادن طلا و لاجورد در آن‌ها موقعیت دارد را تصرف کنند.
در حال حاضر وضعیت شمال به ویژه شرایط امنیتی در سه ولایت بدخشان، تخار و کندز چندان مطلوب نیست. توقع مردم این مناطق از حکومت مرکزی این است که با عزمی راسخ در مقابل طالبان، گروه جندالله و افراد تفنگدار غیرمسؤول ایستاده‌گی کند و آرامش و امنیت را به این مناطق بازگرداند.