سره له دې چې افغانستان د برښنا انرژي د تولید لپاره لازمې اوبه او مناسب ظرفیت لري، خو اوس هم د برښنا ډېره برخه له ګاونډیو هېوادونو را واردوي او د افغانستان د برښنا شرکت مسوولیت لري چې له خپلو پېرودونکیو نه د لګولې برښنا پیسې راټولې او یادو هېوادونو ته یې ورکړي.
خو د زورواکیو او هغو کسانو په څېر چې د طالبانو تر ولکې لاندې سیمو کې ژوند کوي، د برښنا ټول پېرودونکي د لګولې برښنا پیسې نه ورکوي.
برښنا شرکت وختناوخت د هغو کسانو نوملړ خپروي چې د خپلې لګولې برښنا پیسې نه ورکوي، خو تراوسه د طالبانو تر ولکې لاندې سیمو د برښنا لګښتونو په اړه مالومات نهشته.
سلاموطندار ځینې دغه ولایتونه ارزولي چې د طالبانو تر ولکې لاندې سیمو د برښنا لګښتونو په اړه شمېرې ترلاسه او دا چې یادې پیسې چېرته ځي، په ګوته کړي.
په دغو سیمو کې د سلاموطندار سرچینې وايي، د طالبانو تر کنټرول لاندې سیمو کې د برښنا د لګښتونو راټولولو لړۍ ډېره منظمه ده او دغه ډله په هرو دوو میاشتو کې یو ځل د لګول شوې برښنا پیسې راټولوي او خلک هم په ورین تندي د خپلو حسابونو په تصفیه کولو کې له دې ډلې سره همکاري کوي.
هلمند د نوملړ په سر کې دی
هلمند د نوملړ په سر کې ځای لري او د هغو ولایتونو له ډلې دی چې طالبان د برښنا لګښتونو راټولولو له لارې پهکې تر نورو ولایتونو ډېر عاید ترلاسه کوي.
په هلمند ولایت کې د هر پړاو میټر لوستو یانې په دوو میاشتو کې یو ځل د لګول شوې برښنا پیسو راټولولو شمېر شاوخوا ۳۶ میلیونه افغانیو ته رسېږي.
د هلمند ځايي چارواکي د دغه ولایت په شمالي ولسوالیو کې د طالبانو له لوري د برښنا پیسو راټولولو موضوع د تایید ترڅنګ وايي، سره له دې چې د کجکي برښنا بند په بشپړ ډول د دولت په کنټرول کې دی، خو پر موسیکلا ولسوالي د طالبانو بشپړ حاکمیت لامل شوی چې دغه ډله د موسیکلا، کجکي او سنګین ولسوالیو د برښنا ټولې پیسې خپلو جیبونو ته واچوي.
د هلمند د والي ویاند عمر ځواک له سلاموطندار سره په خبرو کې وویل، د مرکز لښکرګاه او د کندهار د برښنا مزي د طالبانو تر کنټرول لاندې سیمو نه تېرېږي او همدا لامل دی چې نهشي کولای د دغو سیمو برښنا پرې کړي.
د نوموړي په وینا، هلمند ته ټولټال ۵۰ مېګاواټه برښنا رسېږي چې له دې ډلې ۲۰ مېګاواټه یې کندهار، ۱۱ مېګاواټه یې لښکرګاه ښار او ۱۵ مېګاواټه نور یې د دغه ولایت په درېوو شمالي ولایتونو کې لګول کېږي.
ځواک وايي، د ۱۱ مېګاواټه برښنا عاید په کال کې ۱۷۶ میلیونه افغانۍ کېږي چې د دې شمېرې په پرتله طالبان له ۱۵ مېګاواټه برښنا نه ۲۱۸ میلیونه افغانۍ عاید ترلاسه کوي.
نوموړی هم مني چې د دغو سیمو د برښنا لګښتونه د طالبانو جیب ته لوېږي.
له هلمند وروسته په کندوز کې هم طالبان د برښنا پیسو راټولولو له لارې د پام وړ عاید ترلاسه کوي.
د برښنا لګښتونو راټولولو په پاڼو کې چې د «اسلامي امارت او د راټولولو د مسوول لاسلیک» پهکې لیدل کېږي، ښيي چې په کندوز ښار کې د شاوخوا ۲۲ زره کورنیو د برښنا لګښتونه د طالبانو خزانې ته ځي.
په کندوز کې د برښنا شرکت حوزوي رییس محمد مومند وايي، طالبانو دغه شمېر کورنیو ته ګواښ کړی او ترې غوښتي یې دي چې د خپلې برښنا پیسې برښنا شرکت ته ور نهکړي.
د مومند په وینا، له دې درکه په هر ځل میټر لوستلو کې د طالبانو عاید څه باندې ۳۴ میلیونه افغانیو ته رسېږي.
نوموړی زیاتوي، له تېر یوه نیم کال راهیسې طالبان د کندوز د مرکز په ځینو برخو او ولسوالیو کې د برښنا پیسې ټولوي چې په وینا یې، له تېر یوه نیم کال راهیسې یې د طالبانو تر ولکې لاندې سیمو نه یوه افغانۍ هم نهده راټوله کړې. مومند وايي د شاوخوا ۲۲ زره او ۷۵۷ پېرودونکیو د برښنا پیسې چې شاوخوا ۳۴ میلیونه، ۱۳۵ زره او ۵۰۰ افغانۍ کېږي، د طالبانو جیبونو ته ځي.
بغلان؛ طالبان د برښنا شرکت د لګښتونو ۱۶ سلنه عواید اخلي
د بغلان ولایت په یوشمېر برخو کې هم د طالبانو حضور د پام وړ دی.
ځینې سیمهییزې باوري سرچینې چې نه غواړي نوم یې خپور شي سلاموطندار ته وايي، طالبان د پُلخمري ښار د پنځمې او شپږمې ناحیې د اوسېدونکیو او د مرکزي بغلان ولسوالي د ځینو برخو د برښنا پیسې ټولوي چې دغه شمېر د برښنا شرکت د ټولو عایداتو ۱۶ سلنه جوړوي.
د دې سرچینې په وینا، د برښنا شرکت شاوخوا ۳۶ ټرانسفرمرونه چې هر یو یې نږدې ۲۰۰ میټر لري، د طالبانو تر ولکې لاندې سیمو کې دي چې د هر ځل میټر لوستو پر مهال دغه سیمې «43.223.651» کیلوواټه برښنا لګوي.
سرچینې دغه راز وویل، په یادو سیمو کې د هر ځل میټر لوستو پر مهال طالبان په منځنۍ کچه ۱۸ میلیونه افغانۍ عاید ترلاسه کوي.
فاریاب
له بغلان ورهاخوا طالبان په فاریاب کې هم له خلکو په مستقیم ډول د برښنا لګښتونه راټولوي او خپلو جیبونو ته یې اچوي.
په فاریاب کې د برښنا شرکت مسوول سید عبدالحمید وايي، طالبان له خواجهسبزپوش، شېرینتګاب، دولتاباد، قرمقول، خانچارباغ او د پښتونکوټ ولسوالیو له ځینو برخو په هر ځل ميټر لوستو کې شاوخوا ۱۲ میلیونه افغانۍ عاید راټولوي.
د شېرینتګاب ولسوال سیدشرفالدین میهنیار وايي، طالبان پهدې ولسوالي کې له هر ځل میټر لوستو نه شاوخوا ۲ میلیونه افغانۍ راټولوي.
د فاریاب د پنځو نورو ولسوالیو سیمهییز مسوولان که څه هم له دې لارې د طالبانو د عوایدو په اړه کره شمېرې نه ورکوي، خو د سلاموطندار سیمهییزې سرچینې تاییدوي چې په دغو ولسوالیو کې هم د طالبانو ګټه د شېرینتګاب ولسوالي په څېر ده.
هرات
هرات هم له دې کاروانه وروسته نهدی پاتې.
په هرات کې د برښنا شرکت مسوول محمدطاهر عارف په دغه ولایت کې د طالبانو له لوري د برښنا لګښتونو راټولولو موضوع د تایید ترڅنګ سلاموطندار ته وویل چې طالبان د کُشک رباط سنګي په دېرشو کلیو او د ګلران ولسوالي په ۷ کلیو کې د برښنا لګښتونه ټولوي.
که څه هم عارف د دغو پیسو کره شمېرې نه وړاندې کوي خو وايي، په یادو سیمو کې شاوخوا ۴ زره کورنۍ ژوند کوي چې د هرې کورنۍ ورځنی لګښت ۵۰ افغانیو ته رسېږي.
د عارف په وینا، له هر ځل میټر لوستو نه د طالبانو عواید شاوخوا ۱۰ نیم میلیونه افغانیو ته رسېږي.
تخار؛ له طالبانو سره د پیسو په بدل کې معامله
طالبانو په دغه ولایت کې د برښنا د وارداتي پایو نه ورانولو لپاره له برښنا شرکت سره یو تړون کړی چې له مخې یې، برښنا شرکت دې ډلې ته ډېرې پیسې ورکوي.
موږ هڅه وکړه چې د طالبانو له لوري د برښنا لګښتونو د شمېر مشخصولو لپاره د دغه باج اخیستو په تړاو ځینې سندونه راټول کړو، خو سرچینې د امنیتي دلایلو له کبله یاد سندونه له سلاموطندار سره شریک نهکړل.
د پیسو په راټولولو کې د برښنا شرکت کمزوري
د برښنا شرکت ویاند وحیدالله توحیدي هم مني چې دوی د طالبانو تر ولکې لاندې سیمو کې د برښنا لګښتونو راټولولو وس نهلري او همدارنګه له ناامنه سیمو نه امنو هغو ته د برښنا د مزو تېرېدو له امله نهشي کولای د طالبانو برښنا پرې کړي.
د نوموړي په وینا، د طالبانو تر کنټرول لاندې سیمو د برښنا لګښت، د برښنا «په زیان او ضایعاتو» کې شمېرل کېږي او د دغه شرکت د سود بودیجې له ۱۵ سلنې نه یې جبرانوي. هغه ټینګار کوي چې د برښنا شرکت په څېر خدماتي شرکتونه باید د سیاسي، نظامي او استخباراتي موخو ښکار نهشي.
بلهخوا د طالبانو ویاند ذبېحالله مجاهد له سلاموطندار سره په خبرو کې که څه هم د برښنا لګښتونو راټولولو له لارې مشخصې شمېرې په ډاګه نه کړې، خو وايي هغوی د برښنايي لګښتونو له لارې راټولې کړې پیسې د برښنا رسولو شبکو پر ساتلو او مراقبت او دغه راز خپلو کسانو ته د امتیاز ورکولو په برخو کې لګوي.
خو سیمهییز چارواکي او یوشمېر پوځي شنونکي بیا باور لري چې که څه هم حکومت د طالبانو د کورنیو عوایدو سرچینو ته جدي پام نهدی کړی او نه یې کوي، خو طالبان د پرمختللیو جنګي امکاناتو او تجهیزاتو د چمتو کولو لپاره له همدې مالي سرچینو ګټه اخلي او د حکومت او امنیتي ځواکونو پروړاندې جګړه کوي.
سلاموطندار تر دې وړاندې د ګمرکونو، عشر او زکات او اخاذیو له لارې په کال کې د طالبانو د ۲۲ میلیارډه افغانیو عوایدو په اړه راپور خپور کړی و چې په لاندې لېنک یې لوستلی شئ:
