پس از آن که برجهای دوگانهی مرکز تجارت جهانی در یازدهم سپتامبر 2001 فروریخت، افغانستان محراق توجه جهانی قرار گرفت؛ حامد کرزی به قدرت رسید و نهادهای خارجی با ثروت هنگفت به این کشور سرازیر شدند و به این سان زمینه برای سرمایهگذاریهای کوچک و بزرگ مساعد گشت.
سرمایهگذاران داخلی و بینالمللی در بخشهای مختلف سرمایهگذاری کردند و یکی از عمدهترین این بخشها مخابرات بود.
در نخست شمار این شرکت به یک یا دو محدود بود و بهای یک خط تیلفون نیز به بیش از صد دالر آمریکایی میرسید، اما رفتهرفته شمار این شرکتها به بیش از شش رسید و دورترین نقاط افغانستان به هم وصل شد.
با این که میزان سرمایهگذاریها پس از سال 2014 به شدت کاهش یافت، اما هنوز بازار شرکتهای مخابراتی گرم است و روزانه هر مشترک چندین پیام تبلیغاتی از خط تیلفونیاش دریافت میکند.
هر شرکت به نحوی به دنبال قاپیدن مشتری حریف است؛ برخی به انترنت نسل چهارم (4G) مینازند و برخی هم به خدمات کیفیت صدا و هزینهی پایین تماس. با این حال بسیاری از استفادهکنندگان این شرکتها از ارایهی خدمات راضی به نظر نمیرسند.
امروز را با طرح این پرسش آغاز کردم که آیا شهروندان از خدمات شرکتهای مخابراتی راضیاند یا نه، و یا به چه میزان از پیشکشهای شرکتی که مشترک آناند، استفاده میکنند؟
بهرام در پاسخ به این پرسش میگوید، بیشتر پیامهای تبلیغاتی پیشکشهای مخابراتی را بدون خواندن حذف میکند. با او در منطقهی شهرنو پایتخت روبهرو شدم. بهرام میگوید، بسیار کم اتفاق افتاده که از چنین پیشکشهایی استفاده کند.
به گفتهی او، پیامهای تبلیغاتی شرکتهای مخابراتی اکثرن عاری از حقیقت و فریبنده بوده است. بهرام میافزاید: «مثلن کیفیت خدمات انترنتی در تبلیغات این شرکتها خیلی عالی ادعا میشود که سرعت انترنت بالا است و هزینه کم، اما در عمل وقتی استفاده میکنید، متوجه میشوید که سرعت به شدت پایین است و اصلن با آن چیزی که گفته شده مطابقت ندارد.»
به گفتهی این باشندهی کابل، پیشنهادهای تازهی شرکتهای مخابراتی بیشتر ترفندی است برای پولزدن از جیب مشترکان تا ارایهی واقعی خدمات و جلب رضایت مشتری.
مینا رضایی، یکی دیگر از باشندگان پایتخت میگوید، همهروزه پیامهای تبلیغاتی شرکتهای مخابراتی به وی میرسد، «پیامهای پیهم و تماسهای مدام شرکت مخابراتی سبب خستگیام شده، و حتا برای بیرونرفت از این وضعیت باری از دوستانم کمک خواستم.
او میگوید، از بعضی پیشکشهای شرکتهای مخابراتی مثل انترنت و نرخ اسعار استفاده میکند. بانو رضایی عرضهی خدمات شرکتهای مخابراتی را به خوب و بد تقسم میکند. او از بهای نسبتاً پایین تماس راضی بوده و آن را مدیون رقابت شرکتها است.
با حسین در منطقهی خیرخانه ملاقات کردم. او میگوید، در نخست از پیشکشها استفاده میکرده است. «اما دیدم که بهجز گرفتن پول و بالارفتن مصرف کریدت کارت هیچ فایدهیی ندارد.» او میافزاید، چندین بار اتفاق افتاده که شرکتهای مخابراتی خودشان پیشکشی را فعال میکنند و بعد به این بهانه، پولشان هزینهی خدماتی میشود که نیازی به آن ندارد.
از وی در مورد عرضهی خدمات شرکتها پرسیدم. میگوید، شرکتهای مخابراتی کمترین خدمتی انجام نمیدهند و راهی را برای پولستانی و دزدیهای تیلفونی فراهم میکنند.
برای جمعبندی این موضوع باید دیدگاه شرکتهای مخابراتی را نیز میداشتم، بنابراین سراغ ادارهی تنظیم خدمات مخابرات افغانستان رفتم؛ ادارهیی که مسؤولیتش رسیدگی به شکایتهای مشترکان مخابراتیست.
سیدمحمد انوری، مشاور ادارهی تنظیم خدماتی مخابرات افغانستان (اترا) به سلاموطندار میگوید، مشترکان شرکتهای مخابراتی میتوانند مشکلاتشان را با تماس به شمارههای «999 و 998» با مسؤولان در میان بگذارند و مشکلات پس از ثبت، از سوی ریاست نظارت و کنترل اترا بررسی میشود.
آقای انوری میافزاید، ادارهی اترا تیمهای بازرس دارد که برای حل مشکلات مشترکان حتا به ساحه اعزام میشوند. مشاور ادارهی اترا میگوید، شبکههایی که خلاف قانون رفتار کنند از سوی این اداره جریمه شده و در صورتی که به مشکلات مشترکان خود رسیدگی نکنند، مطابق قانون جواز فعالیتشان لغو میشود.
بر اساس آمار وزارت مخابرات اکنون بیش از ۸۶ درصد مناطق مسکونی افغانستان تحت پوشش مخابراتی قرار دارد و بیشتر از ۷۲ در صد از جمعیت از تلفن همراه و ثابت استفاده میکنند. همچنان در حال حاضر نرخ گفتوگوی تلفونی در کشور به استثنای هند و پاکستان، نسبت به همه کشورهای منطقه ارزانتر است.