در «سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری ارگ ریاست جمهوری» چه جریان دارد؟

«سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری» در چهارچوب معاونیت پالیسی، نظارت و بررسی ریاست عمومی دفتر ریاست جمهوری، نهاد اصلی نظارت از روند تطبیق استراتژی ملی مبارزه با فساد اداری بوده که دفتر آن در ارگ واقع است. یافته‌های سلام‌وطندار نشان می‌دهد که تشکیلات این اداره از لحاظ ترکیب قومی نامتوازن است. ریاست سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری از زمان ایجاد در دوران حکومت وحدت ملی تا کنون بر عهدۀ شخصی به نام یما ترابی است.

یک منبع آگاه از ارگ ریاست جمهوری مشروط به نگرفتن نامش به سلام‌وطندار می‌گوید، تشکیلات این اداره از آغاز تاکنون از نظر ترکیب قومی «نامتوازن» است. به نقل از منبع، از مجموع تشکیلات 16 نفری این اداره، تا ماه جوزای سال روان شمسی، 8 تن آن از لحاظ تباری هزاره بوده و مابقی کارمندان این اداره از نظر وابسته‌گی تباری تاجیک، پشتون و سید بوده‌اند. منبع می‌افزاید که به تازه‌گی ادارۀ امور ریاست جمهوری به هدف تعدیل توازن قومی در این اداره در تشکیل آن افزوده، اما با وصف آن هنوز عدم توازن تعدیل نشده و در تشکیل تازه نیز 10 تن از لحاظ تباری مربوط یک قوم‌اند. خواستیم دیدگاه ادارۀ امور را نیز داشته باشیم، اما پرسش‌های‌مان در این زمینه بی‌پاسخ ماند.

یک منبع دیگر نیز که نمی‌خواهد هویتش فاش شود می‌گوید که نبود توازن قومی در ادارات ارگ ریاست جمهوری تنها محدود به سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری نیست و بسیاری از ادارات زیر چتر ریاست جمهوری میان سهمداران قومی تقسیم شده است.

به نقل از این منبع، در رأس ادارات زیر مجموعۀ ارگ ریاست جمهوری، سهمداران قومی بر اساس تعلق تباری، مذهبی و روابط، افراد را در بست‌ها استخدام می‌کنند.

اهانت و تبعیض

نسخه‌یی از شکایت‌ها و نامه‌نگاری‌های الکترونیک که بین یکی از کارمندان سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری و رئیس آن ردوبدل شده، به دست سلام‌وطندار رسیده است. مصطفی مستعان آمر پیشین، آمریت نظارت ادارات عایداتی و مصرفی سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری در نامه‌یی که به نشانی یما ترابی، رئیس این نهاد و ویس هدایت، معاون منابع و ادارۀ ریاست عمومی دفتر ریاست جمهوری فرستاده، گفته است که شماری از همکاران آقای مستعان، با «توهین، دشنام و القاب نامناسب» او را مورد اذیت قرار داده‌اند. او همچنان از «دسیسه‌سازی‌ها» در این اداره شاکی بوده است.

مستعان نگاشته است که این موارد از طریق پیام‌خانۀ «واتس‌آپ» به آقای ترابی رسانده شده، اما او هیچ توجهی به شکایت‌ها نکرده است.

مستعان آقای ترابی را به جانب‌داری از شماری از کارمندان در این اداره متهم می‌کند. آقای ترابی در پاسخ، مستعان را به کارشکنی متهم کرده و افزوده که این عضو ارشد سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد پیوسته دفتر را بدون اجازۀ او ترک می‌کرده است. در یک نامۀ دیگر از نشانی آقای مستعان آمده که ادارۀ سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری به کانون «تعصب قومی، لسانی و مذهبی تبدیل شده است.»

منابع آگاه از ادارۀ سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری در گفت‌وگو با سلام‌وطندار وجود تبعیض قومی در این اداره را تأیید می‌کنند. یکی از این منابع می‌گوید، شماری از کارمندان از سوی رئیس این اداره «مورد نوازش» قرار می‌گیرند، اما به یک شمار دیگر اهمیت داده نمی‌شود. منابع به سلام‌وطندار می‌گویند، بیشتر مواقع کارمندان این اداره مشغول مباحث مذهبی و قومی‌اند، تا کار.

از جانب دیگر منبع آگاه از ارگ ریاست جمهوری می‌گوید که سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری به گونۀ سلیقه‌یی با نهادها و وزارت‌خانه‌ها برخورد می‌کند و در مواردی شاخص‌ها و بنچمارک‌های شماری از ادارات به گونه خودسرانه بدون دقت از سوی این اداره تکمیل و به رئیس جمهور پیش‌کش می‌شود. یما ترابی، رئیس سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری، ادعا‌های مطرح‌شده را نمی‌پذیرد. او می‌گوید، در سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری تبعیض و سهمیه‌بندی قومی نیست. آقای ترابی استدلال می‌کند که این نهاد زیر چتر ریاست عمومی دفتر رئیس جمهور فعالیت می‌کند و جزئیات کارمندان آن در اختیار بخش منابع بشری این ریاست است.

ماجرای مصطفی مستعان و راضیه نجفی‌زاده چیست؟

در ده دلو سال گذشتۀ شمسی، راضیه نجفی‌زاده، یکی از کارمندان سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری از ورود مصطفی مستعان به کمپیوتر کاری‌ و دسترسی به پیام‌های شخصی‌اش شکایتی را به ثبت رساند.

حل و بررسی این ادعا به ریاست محافظت رئیس جمهور یا پی‌پی‌اس محول شود. آقای مستعان می‌گوید که در نتیجۀ بررسی‌های پی‌پی‌اس مشخص شد که این ادعا بی‌اساس است، اما با وصف آن اذیت و آزار آقای مستعان متوقف نگشت و همچنان ادامه یافت.

بر اساس اسنادی که به دست سلام‌وطندار رسیده، پس از این ماجرا رئیس سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری تصمیم می‌گیرد که میز کاری مصطفی مستعان را به اتاق دیگری منتقل کند. مستعان در برابر این تصمیم مقاومت می‌کند و در نامۀ الکترونیکی که از سوی مستعان به آقای ترابی فرستاده شده، آمده است که میز کاری او نباید منتقل شود و چون «ادعای ثبت شده، ثابت نشده است» و باید میز کاری خانم راضیه نجفی‌زاده به اتاق دیگری منتقل شود. مشاجره در ادارۀ سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد ریاست جمهوری تا جایی ادامه پیدا می‌کند که مصطفی مستعان استعفا داده و به بخش دیگری در ارگ ریاست جمهوری منتقل می‌شود.

خواستیم در این باره دیدگاه راضیه نجفی‌زاده را نیز داشته باشیم، اما او حاضر به گفت‌وگو در این زمینه نشد.

سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد چه نقشی در مبارزه با فساد دارد؟

همان‌گونه که در بالا آمد، سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری ریاست جمهوری در زمان حکومت وحدت ملی ایجاد شد و از چه‎گونه‌گی تطبیق استراتژی ملی مبارزه با فساد اداری در ادارات دولتی، گزارش ویژه، سه‌ماهه و شش‌ماهه تهیه و به شورای عالی حاکمیت قانون و مبارزه با فساد اداری ارائه می‌کند. در وب‌سایت این نهاد چنین آمده است:

«سکرتریت ویژه بر اساس استراتیژی ملی مبارزه با فساد اداری و با داشتن ارزش‌های اصلاحات، عدالت، شفافیت، حساب‌دهی و صداقت فعالیت می‌کند و باور دارد که انجام درست فعالیت‌های مبارزه با فساد اداری، منتج به ایجاد ادارات توانمند، سالم، حسابده و عاری از فساد خواهد شد.»

مأموریت و دیدگاه این نهاد نیز چنین است: «ادارات تقویت‌شده سالم، حسابده و عاری از فساد.»

حکومت افغانستان همواره بر مبارزه با فساد اداری، حل تبعیض و نابرابری قومی در ادارات دولتی و کاهش سوءاستفاده از موقف حکومتی تأکید کرده، اما با وصف آن هنوز هم از افزایش نابرابری و فساد در ادارات دولتی شکایت‌هایی به ثبت رسیده است.

وضعیت در سکرتریت ویژۀ مبارزه با فساد اداری ارگ ریاست جمهوری در حالی «نابسامان» تعریف می‌شود که بر بنیاد یکی از گزارش‌های هیأت معاونت سازمان ملل متحد برای افغانستان (یوناما)، اصلاحات در بخش مبارزه با فساد در افغانستان از سال گذشته به این‌سو کندتر شده است. در این گزارش که به تاریخ ۲۹ جوزا/ ۱۸ جون منتشر شده، یوناما گفته است که استراتیژی قبلی مبارزه با فساد در ماه دسمبر ۲۰۱۹ به پایان رسیده و پس از آن، هیچ برنامۀ جایگزین دیگری تا هنوز روی دست گرفته نشده است؛ به این ترتیب این کشور شش ماه است که فاقد یک برنامۀ استراتیژیک در مبارزه با فساد است.