این روزها حتماً با موضوع ابرماه یا سوپرماه سرخورده اید. اما شاید ندانید ابر ماه چیست و چه زمانی یک ماه کامل را می‌توان ابرماه گفت. انسان امروزی اگرچه با بحری از منابع و مطالب علمی روبه‌روست و می‌تواند به راحتی در مورد هر موضوع، واقعیت‌ها را به دست بیاورد، اما اغلب افراد بیشتر از واقعیت دنبال هیجان و شگفتی‌های تازه در مورد اجرام آسمانی اند، به همین خاطر در میان واقعیت‌های علمی همیشه با موضوعاتی سر می‌خوریم که هیچ اساس و پایۀ علمی نداشته و فقط به هدف ایجاد هیجان و گاهی هم ترس میان مردم پخش می‌شوند. در دنیای اخترشناسی چندین موضوع هیجان‌انگیز هر ساله تکرار می‌شوند که نه تنها افراد کم‌سواد بلکه عده‌یی با سواد و روشن‌فکر نیز به این گونه مطالب علاقمند هستند و آن را به عنوان یک رویداد عجیب دنبال می‌کنند؛ به این گونه اخبار و مطالب غیرعلمی در اخترشناسی، دست‌اندازی یا شوخیِ نجومی می‌گویند.
هنوز عده‌یی باور دارند، موجودات فضایی، زمانی به زمین آمده بودند و انسان را به صورت موجودات آزمایشگاهی تولید و بعد به حال خود رها گردند و رفتند، و روزی دوباره بر خواهند گشت تا ببینند، نتیجۀ آزمایش‌شان در این سیاره چه بوده است. عده‌یی باور دارند که موجودات فرازمینی توسط بشقاب‌های پرنده هرازچندگاهی به زمین می‌آیند و فقط با عده‌یی به صورت پنهانی تماس برقرار می‌کنند. حتا می‌گویند، ناسا چند تن از فضایی‌ها را پس از سقوط یک بشقاب پرنده در نزد خود نگه‌داشته و روی این موجودات که حالا مرده اند، آزمایشاتی را انجام می‌دهد.
عده‌یی با آوردن چندین تصویر از محل فرود نیل آرمسترانگ و باز آلدرین در ماه، می‌گویند این یک دروغ محض است و انسان هرگز به ماه سفر نکرده. در حالی که با توجه به رشد تکنولوژی و اطلاعاتی که اکثر کشورها در دست دارند، به ویژه روسیه که رقیب آمریکا در رقابت های فضایی به حساب می‌آید، این موضوع محال به نظر می‌رسد؛ آیا روسیه نمی‌خواهد از این دروغ پرده بردارد؟
در مجموع، از سال 1961 تا 1972، 12 فضانورد آمریکایی در پروژۀ آپولو یا مأموریت‌های فضاییِ آپولو به ماه سفر کرده اند.
هر ساله در ماه اگست خبری در رسانه‌ها پخش می‌شود که همه را از نزدیکی سیارۀ مریخ به زمین هشدار می‌دهد. بر پایۀ این خبرها، مریخ به حدی به زمین نزدیک می‌شود که در آسمان شب هنگام، اندازۀ ماه بزرگ دیده می‌شود. پرداختن به هر یک از این مطالب حوصلۀ زیادی می‌خواهد و به نظرم کار درستی نیست به دنبال یافتن پاسخ درستی برای کسانی باشیم که خود تصمیم گرفته اند «به واقعیت‌های علمی توجه نکنند.»
برمی‌گردیم به بحث نخست‌مان. حالا نوبت خبر ابرماه یا سوپرماه رسیده و اگر درست به شرح این موضوع پرداخته نشود، عده‌یی فکر می‌کنند، ماه خیلی بزرگ دیده می‌شود و این نمایی حتمأ در نتیجۀ نزدیکی بیش از حد ماه به زمین است. در حالی که هیچ نیرویی نمی‌تواند ماه را به اندازۀ یک متر از مدارش در یک روز به حدی به زمین نزدیک کند که اندازۀ آن نسبت به حد معمول بزرگ‌تر دیده شود.
ابر ماه چیست: ماه در یک مدار بیضی در فاصلۀ حدود 385 هزار کیلومتر با سرعت حدود 1.02 کیلومتر در ثانیه به دور زمین در گردش است. در واقع ماه به دور زمین نه، بلکه ماه و زمین به دور مرکز جرم مشترک‌شان با هم می‌چرخند، اما این مرکز جرم مشترک در حدود 4600 کیلومتر زیر سطح زمین قرار دارد. مدار ماه طوری است که در نزدیک‌ترین حداش نسبت به زمین ـ در حضیض ـ 366 هزار کیلومتر و در دورترین حد ـ در اوج ـ 406 هزار کیلومتر از زمین فاصله دارد. ماه در یک دور کامل به دور زمین، در حالت‌های مختلف از هلال تازه متولدشده تا هلال افول دیده می‌شود. گردش مدار ماه سبب می‌شود با زمین و خورشید دو بار در یک خط مستقیم با هم قرار بگیرند. وقتی ماه بین زمین و خورشید قرار گرفت، از زمین ماه دیده نمی‌شود و این را «ماهِ نو» می‌گویند و هرگاه زمین بینِ ماه و خورشید در یک خط مستقیم قرار بگیرد به آن «ماه بدر» یا «ماه کامل» گفته می‌شود و یک طرف ماه به طور کامل از زمین دیده می‌شود. گاهی این هم ردیف‌شدن طوری‌ست که جسم وسطی مانع تابش نور خورشید بر سطح جسم سومی خواهد شد. به گونۀ مثال، اگر ماه درست در مقابل خورشید و زمین قرار بگیرد، آن‌گاه «خورشید گرفته‌گی» یا «کسوف» رخ می‌دهد و اگر زمین درست در وسط ماه و خورشید طوری قرار بگیرد که مانع تابش نور خورشید بر سطح ماه شود، آن‌گاه «ماه گرفته‌گی» یا «خسوف» رخ می‌دهد. اما چون مدار گردش ماه پنج درجه نسبت به مدار تمام سیارات به دور خورشید- دایرۀ البروج- فرق دارد، به همین دلیل در هر ماه شاهد ماه گرفته‌گی یا خورشید گرفته‌گی نیستیم. ولی زمانی که زمین در وسط و ماه در یک‌سو و خورشید در سوی دیگر قرار می‌گیرد، از دید ما در زمین ماه به صورت یک قرص کامل دیده می‌شود؛ همان ماه بدر.
نکتۀ جالب دیگر این که ماه بدر و خورشید در افق بزرگ‌تر از حد معمول دیده می‌شوند. این نمای بزرگ ماه بدر و خورشید به خاطر خطای دیده ما انسان‌ها رخ می‌دهد.
حرکت زمین به دور خورشید و حرکت بیضیِ ماه به دور زمین طوری است که ماه بدر گاهی در حضیض ماه- نزدیک‌ترین فاصلۀ ماه نسبت به زمین- رخ می‌دهد و آن‌گاه نسبت به دیگر ماه‌های بدر بزرگ‌تر دیده شده و به این ماه بدر، ابرماه یا سوپرماه می‌گویند.
حالا مدار گردش ماه طوری بوده که ماه بدر- ماه کامل- در حضیض آن رخ می‌دهد. بنابرین ماه در شام دوشنبه 24 عقرب 1395 نسبت به دیگر ماه‌های بدر به مراتب بزرگ و درخشان‌تر دیده می‌شود. این ماه نسبت به دیگر ماه‌های بدر، 14 درصد بزرگ‌تر و 30 درصد درخشان‌تر است و چنین ماهی در هر 70 سال یک بار رخ می‌دهد. ابرماه به دلیل این رخ می‌دهد که مدار بیضی ماه هرازگاهی همسایۀ آسمانی ما را آن قدر به ما نزدیک می‌کند. در واقع ابرماه در زمان حضیض ماه یعنی زمانی که زمین در یک خط مستقیم بین خورشید و ماه قرار می‌گیرد، رخ می‌دهد. این رخداد کم‌نظیرِ نجومی فرصت خوبی را برای عکاسان نجومی فراهم می‌کند تا ماه بدر را در زمان طلوع، در پس‌زمینۀ یک بنای تاریخی یا درخت و یا هم در عقب سایۀ روشنِ گروهی از انسان‌ها عکس‌برداری کنند.
