د راپورونو پر بنسټ، د اروپايي ټولنې د بهرني سیاست مسوول جوزېپ بورېل د ملګرو ملتونو د امنیت شورا په غونډه کې د افغانستان له سرپرست حکومت سره د اړیکو پراخوالي لپاره د ملګرو ملتونو د هڅو ملاتړ کړی دی.
د ځینو راپورونو له مخې، ازبکستان، تاجکستان، ترکمنستان، قزاقستان او قرغېزستان نن چهارشنبه د دلوې میاشتې په ۲۵ مه نېټه د قرغېزستان په پلازمېنې بشکیک کې د افغانستان په اړه غونډه لري.
ځینو رسنیو د قرغېزستان د بهرنیو چارو وزارت له قوله لیکلي چې دې غونډې ته د افغانستان لپاره د اروپايي ټولنې استازی ټوماس نېکولسن او د ملګرو ملتونو استازي هم ور بلل شوي دي.
له ۱۳۵۸ کال وروسته په افغانستان کې د پخواني شوروي اتحاد د کلونو خونړۍ جګړې لامل شوې چې افغانستان ټوټه ټوټه شي او د معلوماتو له مخې، د دغو جګړو په پایله کې تر یو میلیون ډېر افغانان او د شوروي ۱۴ پوځیان ووژل شول او میلیونونه نور افغانان پهکې ټپیان شول. خو شنونکي وايي، افغانستان له خپل تېر څخه درس نهدی اخیستی او لا هم تلپاتې ثبات ته نهدی رسېدلی.
د کندهار والي او د ا.ا مشر ته نږدې کس محمدشیرین اخوند د چهارشنبې په ورځ د یوه پلاوي په مشري پاکستان ته تللی دی. که څه هم تر دې مخکې د پاکستان انګلیسي ژبې ډان ورځپاڼې ویلي و چې د اسلامي امارت دغه چارواکی به له پاکستاني چارواکو سره د پاکستاني طالبانو تحریک یا ټيټيپي پر موضوع خبرې وکړي، خو د دغه پلاوي تر سفر وروسته دا خبره تایید نهشوه او د د دواړو هېوادونو ترمنځ د اړیکو ښه کېدو لارې چارې او د ډیورنډ فرضي کرښې د امنیت ټینګښت د دغه سفر تر ټولو مهمې موخې وګڼل شوې.
د ملګرو ملتونو امنیت شورا د جمعې په ورځ د یوه پرېکړهلیک په تصویبولو سره د دغه سازمان له سرمنشي څخه غوښتي چې له امنیت شورا سره په مشوره د ا.ا له چارواکو، په افغانستان کې د بشري حقونو له فعالانو او د سیمې هېوادونو له مشرانو سره د لیدنو او خبرواترو په موخه یو ځانګړی استازی وټاکي.
د چین د بهرنیو چارو وزارت تازه ویلي چې د ا.ا سرپرست حکومت د رسمیت پېژندنې او نړیوالې ټولنې ته د لارې موندلو لپاره سیاسي اصلاحاتو، د امنیت ټینګښت او له ګاونډیانو سره د اړیکو جوړولو ته اړتیا لري او باید نړیوالو اندېښنو ته ځواب ووايي. د چین د بهرنیو چارو وزارت ویاند وانګ ونبین په یوه خبري غونډه کې ویلي: «هیله لرو چې طالبان د نړیوالې ټولنې تمو ته ځواب ووايي، یو پرانېستی او ټولشموله سیاسي جوړښت رامنځته او معتدل او محتاطانه کورنی او بهرنی سیاست وکړي.»
په افغانستان کې د ملګرو ملتونو ځانګړې استازولۍ یا یوناما په افغانستان کې د اقلیمي بدلون سره د مبارزې په برخه کې د مالي مرستو د ځنډېدو په اړه اندېښنه ښودلې ده. د دې تر څنګ، د چاپېریال ساتنې ملي ادارې هم په هېواد کې د چاپېریال ساتنې اړوند پروژو د ځنډېدو ناوړه پایلو په اړه خبرداری ورکوي.
د ملګرو ملتونو سرمنشي انټونیو ګوټرېش د فلسطین او اسراییلو او همدارنګه د اوکراین او روسیې ترمنځ د سختو جګړو له دوام سره هممهاله د دغه سازمان د جوړېدو ۷۸یمې کلیزې په مناسبت پر خپلې اېکسپاڼې لیکلي چې د نړۍ هېوادونه دې سره یو موټی شي.
د ا.ا د سترې محکمې مسوولان د اساسي قانون پر جوړېدو د کار پیلېدو خبر ورکوي. د سترې محکمې رییس عبدالحکیم حقاني پرون (د وږي ۲۷مه، د دوشنبې ورځ) پر خپلې اېکسپاڼې لیکلي: «د هېواد د سترې محکمې رییس شیخ عبدالحکیم حقاني په مشري د ا.ا پر اساسي قانون کار روان دی.»
له هغه وروسته چې افغانستان کې پخوانی اسلامي جمهوریت ړنګ او ا.ا واک ته ورسېد، چین د هغو ګوتو په شمېر هېوادونو له ډلې یو و چې له ا.ا سره یې اړیکه ټینګه او تر اوسه یې دوام ورکړی دی. که څه هم چین تر اوسه ا.ا په رسمیت نهدی پېژندلی، خو دواړو لوریو په تېرو دوو کلونو کې هڅې کړي، څو خپلې اړیکې نه یوازې وساتي، بلکې لا یې پراخې کړي.
القاعده شبکې دوهویشت کاله وړاندې د امریکا په نیویارک ښار کې پر سوداګریزو برجونو بریدونه وکړل چې د نړیوال امنیت او ترهګرۍ په اړه یې د نړۍ نظر بدل کړ. د القاعده شبکې له دغه برید وروسته، امریکا او د ناټو غړیو هېوادونو پر افغانستان برید وکړ .
امریکايي ډالرو د تېرو څو اوونیو پر مهال د هېواد د اسعارو بازار کې د «افغانۍ» پر وړاندې خپل ارزښت ورځ تر بلې له لاسه ورکړی او ان یو امریکايي ډالر په ۷۳ افغانیو هم تبادله شو، خو دا بیه د دوو ورځو په تېرېدو سره بېرته څه باندې ۷۸ افغانیو ته ورسېده.
د افغانستان پر سولې د څار ادارې په دې وروستیو کې د یوه راپور په خپرولو سره ادعا کړې چې په هلمند، ننګرهار او کندهار ولایتونو کې د امریکايي وسلو بازار تود شوی دی. خو اسلامي امارت دغه راپور ردوي او وايي، سرپرست حکومت د وسلو په ساتلو کې جدي دی او هېچا ته اجازه نه ورکوي چې د وسلو پېر او پلور وکړي.
د اسلامي امارت او نړۍ ترمنځ تقابل چې د تېرو شاوخوا شلو میاشتو پر مهال په افغانستان کې بشري حقونو، په ځانګړې توګه د ښځو حقونو په پام کې نه نیولو له کبله ډېر شوی، دغه وضعیت له افغانانو سره د نړیوالې ټولنې مرستې هم را کمې کړې دي.
په تېرو نږدې دوو کلونو کې د افغانستان د سیاسي کړکېچ د حل لپاره ګڼشمېر غونډې جوړې شوي، خو تر اوسه په عملي ډول اغېزناکې نهدي تمامې شوي.
د ناروې له غونډو پیل تر دوحې پورې چې ټولو کې پر ټولشموله حکومت، د بشري حقونو په پام کې نیول او له ترهګرۍ سره پر مبارزې ټینګار شوی، هېڅ غونډه نهده توانېدلې چې اسلامي امارت دغو غوښتنو ته په غاړه اېښودلو اړ کړي.
د امریکا او ا.ا ترمنځ د دوحې هوکړهلیک له لاسلیک څخه چې له مخې یې په افغانستان کې پخوانی اسلامي جمهوري نظام ونړېد او ا.ا واک ته ورسېده، څه دپاسه درې کاله تېر شول. ملګرو ملتونو په دې موده کې د ا.ا او نړیوالې ټولنې ترمنځ له ګڼو ناندریو او غبرګونونو وروسته، نن د قطر په پلازمېنې دوحه کې د افغانستان په اړه دوهورځنۍ غونډه جوړه کړه.
د سلاموطندار په اړه
نشراتي سیاست او مسلکي اصول
د خصوصي حریم سیاست
له موږ سره اړیکه
کارموندنه
د معلوماتو او سندونو لېږل
له موږ سره د همکارۍ شرایط
شکایت
راډیويي خپرونې
فلم او تصویر
آر اس اس
په خبرپاڼه کې ګډون
