رمضانخواني يكی از رسوم آیینی مردم بغلان است كه از گذشتههای دور در میان جوانان جریان داشته و همه ساله و با آغاز ماه رمضان از این میراث دینی تجلیل میشود. اما در این اواخر و با رشد هرچه بیشتر فرهنگ سیال جهانی، این میراث دینی و فرهنگی کم کم از ذهن و روان جوانان پر کشیده و در حال جان کندن است.
ترانۀ «رمضان يا رب، یا رب رمضان» هنوز هم در خاطرۀ مردم بغلان، به خصوص افراد مسن زنده است. در ماه رمضان شماری از جوانان و نوجوانان در نيمههای شب با گرفتن چوبها و نواختن زيربغلی، از نخستين خانۀ روستایشان برای جمعآوری هدایا و تحفههای رمضانی آغاز میکنند، و دست از خواندن ترانههای رمضانی برنمیدارند تا این که صاحبخانه به آنها تحفهیی تقدیم کند.
رمضانگویی دقيقاً پس از شب دهم ماه رمضان آغاز ميشود. جوانان تا سپیدهدم و هنگام اذان صبح ترانهخوانی میکنند. صاحبخانهها به هر رمضانچی تحفهیی اهدا میکند. تحفه میتواند هر چیزی باشد؛ پول نقد، آرد، گندم، تخم مرغ، خرما و چیزهای دیگری از این دست.
مردم بر این باورند که رمضانخوانی كاری پسنديده و نیک است و سبب تحكيم روابط اجتماعی ميان مردم به خصوص نسل جوانان کشور خواهد شد.
شاپور قادری استاد زبان و ادبيات دانشگاه بغلان، در مورد اهمیت رمضانخوانی در فرهنگ عاميانه مردم بغلان میگوید که رمضانخوانی در كنار ديگر رسمورواجها چون «برفیزدن» و برخی از بازیهای محلی، جزء میراث فرهنگی ما است. این میراث از گذشتههای دور با ما همراه بوده و وظیفۀ ما است که امروز از آن پاسداری کنیم و آن را همچون گذشتهگان زنده نگه داریم.
اما به نظر میرسد که رسم رمضانخوانی هر روز بیش از پیش کمرنگ و کمرنگتر میشود و از یادها و خاطرهها پاک میگردد. مردم بر این باورند که به تدریج رفتارهای فردی و مدرن جای رسوم جمعی و بومی را گرفته است. تماشای سریالهای تلویزیونی و بازیهای کامپیوتری امروزه بزرگترین مشغلۀ نوجوانان است. نوجوانان با دوری گزیدن از اجتماعات و رسوم محلی، دچار درخودماندهگی مفرط گشته اند. آنها به رسم و رواجهای محلی با دیدی تحقیرآمیز نگاه میکنند و این رسوم را مضحک و بیفایده میدانند.
چهار دهه جنگ و خونریزی در ازپای درآوردن این رسمورواجها و سنتها به شدت مؤثر بود. امروزه هم دولت و هم مردم از هرگونه جمع و اجتماعی در هراس اند و آن را مخل امنیت عمومی میدانند. جوانان نیز که بسیار سرخورده اند و از همه چیز خسته شده اند، تمام توان خویش را برای دوری از اجتماع به کار میبرند.