کابل روز جمعه، هفدهم اسد/ مرداد، شاهد برگزاری چهارمین جرگه مشورتی صلح بود و قرار است این جرگه تصمیماش را در مورد آزادی یا عدم آزادی زندانیان گروه طالبان امروز اعلام کند. محمد اشرف غنی، رئیسجمهوری کشور در بیانیۀ عیدیاش اعلام کرد که دولت افغانستان بهمنظور تصمیمگیری در مورد 400 زندانی گروه طالبان، جرگه مشورتی برگزار میکند. رئیسجمهور غنی بارها تأکید کرده که بر بنیاد قانون اساسی، او صلاحیت رهایی 400 زندانی گروه طالبان که موارد «حقالعبدی» را مرتکب شدهاند، ندارد.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان صبح امروز، شنبه، هژدهم اسد/ مرداد، در یادداشتی گفته که شرکتکنندهگان جرگه باید در مباحث و گفتوگوهای خویش، حقوق قربانیان جنگ را در نظر بگیرند، موردی که تا این دم از سوی برگزارکنندهگان و شرکتکنندهگان جرگه به بحث گرفته نشده است.
کمیسیون مستقل حقوق بشر افزوده که این نهاد از بیتوجهی جامعه جهانی و دولت افغانستان به جوانب حقوق بشری آزادی زندانیان نگران است و این بیتوجهی میتواند پیامدهای نگرانکننده برای عدالت قربانیمحور در روند صلح داشته باشد.
در بخشی از این یادداشت آمده که کمیسیون حقوق بشر پس از امضای توافقنامه صلح بین امریکا و طالبان و آغاز بحثها درباره آزادی زندانیان، در یک نامه سرگشاده در ۲ مارچ و یادداشتی در ۱۸ جولای پرسشها و ملاحظاتی را مطرح کرد.
کمیسیون حقوق بشر در آن زمان خواستار ارائه پاسخهای روشن در مورد حقوق قربانیان و ضمانتهایی برای آسیبنرساندن دوباره زندانیان آزادشده به مردم ملکی شد، پرسشی که با رهایی نزدیک به 5000 زندانی گروه طالبان تا هنوز از سوی دولت افغانستان پاسخ روشنی دریافت نکرده است.
شهرزاد اکبر، رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر پس از امضای توافقنامه صلح، پرسشی را مطرح کرد با این مضمون: «زندانیان طالبان که قرار است آزاد شوند، دقیقاً چه جرایمی را مرتکب شدهاند؟ آیا در بین آنها کسانی هستند که جرایم جنگی را مرتکب شدهاند. خانم اکبر تصریح کرده بود که حکومت نمیتواند جرایم جنگی را بخشیده و آنها را آزاد کند.»
کمیسیون حقوق بشر همواره به حضور و رای قربانیان جنگ در پروسه صلح و آزادی زندانیان طالبان تأکید کرده است.
کمیسیون حقوق بشر پس از امضای توافقنامه صلح بین امریکا و طالبان در نامهیی گفت که «ما میخواهیم بدانیم این پروسه چهقدر قانونی است و صدای قربانیان در این پروسه در نظر گرفته شده یا خیر!… ما نمیتوانیم عدالت و صدای قربانیان را به فراموشی بسپاریم.»
کمیسیون تصریح کرده که عفو گسترده (به جز در مورد جرایم علیه بشریت و جرایم جنگی) در روندهای صلح معمول است و این در پایان جنگ و خشونت اتفاق میافتد، اما آزادی زندانیان به عنوان پیششرط، معمول نیست.
کمیسیون حقوق بشر افزوده که گزینهها فقط «آزادی» یا «عدم آزادی» نیست، آزادیهای مشروط نیز در روندها صلح معمول است. کمیسیون تأکید کرده که آزادی بدون قید و شرط، به تقویت فرهنگ معافیت میانجامد و پیشزمینه بدی برای ادامه روند ایجاد میکند.
لویه جرگه مشورتی صلح قرار است تصمیماش را در مورد رهایی 400 زندانی گروه طالبان امروز اعلام کند. در این جرگه حدود 3200 تن به شمول 700 زن از سراسر کشور اشتراک کردهاند. برگزاری جرگه مشورتی از سوی دولت افغانستان، مخالفت گروه طالبان را به همراه داشت.