در سال 2016 میلادی، رویدادهای مهمی در سطح روابط بینالملل اتفاق افتاد. در نوشتار کنونی سعی می‌کنیم مهمترین تحولات و رویدادهای بین‌المللی را به بررسی گیریم که به گونهیی پیوندی با افغانستان دارند.
2016، سالی خونین برای خاورمیانه بود. در آغاز این سال، بسیاریها با خوش‌بینی عمر گروه داعش را خاتمه‌یافته می‌پنداشتند، اما اکنون فهمیده می‌شود که این نگاه بیش از حد خوش‌بینانه بوده است. در این سال، نیروهای آمریکایی همراه با نیروهای نخبۀ ضد تروریسم عراق بر داعش در شهر موصل، دومین شهر بزرگ عراق حمله کردند. اکنون، جنگ در شهر موصل به بن‌بست رسیده است. نیروهای عراقی خسارت جدی‌یی دیدند و این خسارتها سبب کاهش حملات نیروهای عراقی و آمریکایی در اوایل ماه دسامبر شد.
در سال 2016، سوریه جنگ و خشونت بیشتری را تجربه کرد. در اواخر این سال، نیروهای دولتی سوریه با حمایت روسیه و ایران به دستاوردهای مهمی در شهر حلب دست یافتند. روسیه و ترکیه در مورد آتش‌بس در سوریه به توافق رسیدند، اما این پایان ماجراجویی، جنگ و خشونت در سوریه نیست بلکه به معنی واردشدن به مرحلهیی تازه از جنگ است؛ گروههای بیشتری وارد منازعه در سوریه خواهند شد. در عین حال، هیچ تضمینی برای پایدارماندن آتش‌بس در سال 2017 وجود ندارد؛ تداوم خشونت در سال پیش‌رو.
یمن کشور فقیر دیگر خاورمیانه است که بیش از دیگر کشورها خشونت، جنگ و منازعه را در ابعاد وسیط و گستردۀ آن تجربه کرد. جنگ در یمن سبب کشته‌شدن بیش از 10 هزار تن شد و هزاران تن دیگر زخمی و آواره شدند. جنگ یمن همانند جنگ در سوریه بازیگران متعددی دارد. عربستان و ایران دو بازیگر اصلی منطقهیی جنگ یمن اند. هیچ امیدی برای بهبود وضعیت در یمن وجود ندارد. بنابر این، در سال 2017 نیز انتظار خشونت و جنگ و منازعه را در یمن باید کشید.
لیبی و مصر نیز وارد چرخۀ ناامنی و نبردهای فرقهیی شدهاند. منازعۀ اسرائیل و فلسطین همچنان سر جای خود باقی‌ست. بنابر این، سال 2016، برای خاورمیانه سالی خونین و دشواری بوده است. دشوارتر اما سال پیش‌روست که شاهد ادامۀ داستان 2016 در بسیاری از کشورهای مذکور خواهیم بود.
ترکیه کودتای ناکام و ناموفقی را تجربه کرد. این کودتا اگرچه ناموفق و ناکام بود، اما به اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه این فرصت فراهم شد تا دست به تصفیه و سرکوب جناحهای مخالف خود بزند. او بسیاریها را از نیروهای امنیتی و دستگاه قضا اخراج کرد و خیلیهای دیگر از این قماش را به زندان انداخت. در عرصۀ بین‌المللی نیز باری مناسباتش با روسیه پرتنش شد، اما در نهایت، توانست با روسیه بر سر آتش‌بس در سوریه به توافق دست یابد و روابط خود با روسیه را تلطیف کند.
در اروپا نیز رویدادهای مهمی اتفاق افتاد. بریتانیا از اتحادیۀ اروپا جدا شد و این رویداد اگرچه سبب کاهش ارزش سهام در بازار لندن گشت، اما حکومت بریتانیا به مرور زمان موفق به مدیریت آن شد. پس از بریتانیا اعضای دیگر اتحادیۀ اروپا نیز مسألۀ رفتن و جدایی از این اتحادیه را مطرح کردند. بنابر این، رفتن بریتانیا سرآغاز رفتنهای اعضای دیگر خواهد بود. در آینده احتمال آن می‌رود که اعضای دیگر اتحادیۀ اروپا نیز از این اتحادیه بیرون شوند. رفتن برتانیا بدون شک شکاف جدی‌یی در روند منطقهگرایی و بازگشت به دولت ملی است.
رویداد دیگر حملۀ گروههای تروریستی به قلب اروپا بود. فرانسه و آلمان دو کشور قدرتمند اروپایی مورد حمله گروههای تروریستی قرار گرفتند. مقامات رسمی دو کشور داعش را مسؤول این حملات دانستند. حمله بر دو کشور قدرتمند اروپا گویای این مسأله است که هنوز تهدیدات جدی علیه نظم و امنیت بینالملل وجود دارد. بیثباتی و رشد گروههای تندرو و افراطگرا در یک نقطۀ جهان تهدیدی برای امنیت و نظم سراسر جهان و دولتهای ملی بوده و حفظ نظم و امنیت بینالملل نیازمند اقدامات و همکاریهای مشترک است.
نشست بروکسل رویداد مهم دیگری در اروپا بود که در سال 2016 اتفاق افتاد. جدا از اهمیت آن برای افغانستان که کشورهای کمککننده متعهد به حمایت مالی، نظامی و سیاسی به افغانستان شدند. این نشست به نوعی نشان از تعهد کشورهای عضو ناتو به این سازمان نیز بود. به دیگر سخن، تعهد مشترک کشورهای عضو ناتو به حمایت از افغانستان در مبارزه با تروریسم بیان‌گر تعهد این کشورها به ادامۀ حیات سازمان ناتوست.
در 8 نوامبر 2016، انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا برگزار شد. این مهمترین رویداد سال 2016 در ایالات متحده عنوان می‌شود. انتخابات ریاست جمهوری خلاف پیشبینی نهادها و رسانههای معتبر آمریکایی از آب در آمد. بسیاری از رسانهها و نهادهای نظرسنجی، هیلاری کلینتون را برندۀ انتخابات اعلام کرده بودند، اما نتیجۀ انتخابات خلاف همۀ این پیش‌بینی‌ها برآمد؛ دونالد ترامپ، کاندید حزب جمهوریخواه برندۀ انتخابات شد و مردم آمریکا و جهان وارد عصر ترامپ شدند. ترامپ، با وجود این که دیدگاههایی به ظاهر غیرمأنوس در بسیاری از مسایل داشته و همین مسأله مایۀ نگرانی مردم آمریکا و بسیاری از سیاست‌مداران جهان شده است. با این حال، وجود سیستم قدرتمند در آمریکا محدودیتهای جدی‌یی برای ترامپ خلق خواهد کرد و او در نهایت به سازگاری و تطبیق با ورودیها و بازده سیستم وادار خواهد شد.
در جنوب آسیا بار دیگر رقابت هند و پاکستان بر سر کشمیر بالا گرفت. دو کشور همدیگر را متهم به نقض تعهدات در قبال مسألۀ کشمیر کردند. رقابت و تنش هند و پاکستان اگر چه به آغاز استقلال هند و شکلگیری پاکستان بر می‌گردد، اما تنش این دو کشور در سال 2016 موجب حل بنیادین مسألۀ کشمیر نشد؛ به دیگر سخن، در سال آینده همچنان شاهد منازعه و خشونت دو کشور در کشمیر خواهیم بود.
آخرین رویدادی که مرتبط با مسألۀ افغانستان در این سال است می‌توان به پذیرفتن ایران و روسیه از داشتن روابط با گروه طالبان و برگزاری نشست سه‌جانبه با شرکت روسیه، پاکستان و چین در مسکو اشاره کرد. سه کشور هدف این نشست را جست‌وجوی راههای صلح و ثبات در افغانستان اعلام کردند. با این حال، از افغانستان برای شرکت در این نشست دعوت نشد. نشست سه‌جانبه و ایجاد روابط کشورهای مختلف با گروه طالبان حداقل گویایی این مسأله است که خشونت و جنگ در افغانستان وارد فاز جدیدی می‌شود. بازیگران جدید وارد جنگ و خشونت در افغانستان خواهند شد؛ بازیگرانی که دیگر به نقش ایالات متحده آمریکا و کشورهای عضو ناتو در آوردن صلح و برقراری ثبات در افغانستان باورمند نیستند.
همۀ رویدادهای مذکور به نوعی با مسألۀ افغانستان پیوند دارند. انتخابات آمریکا پرسش از آینده مناسبات کابل و واشنگتن مطرح کرده است. منازعات و خشونتهای خاورمیانه در عین حال که جنگ افغانستان را به حاشیه رانده، منجر به ظهور داعش در افغانستان و در نهایت، گسترش قلمرو نفوذ این گروه در ولایات مختلف این کشور شده است. رقابت ایران و عربستان در یمن باعث کاهش رقابت این دو کشور در افغانستان شده و تنش هند و پاکستان پیوند مستقیمی با سرنوشت و آیندۀ جنگ در افغانستان دارد؛ زیرا جنگ در افغانستان از یک زاویه جنگ نیابتی هند و پاکستان است. از این جهت بالا گرفتن منازعه در کشمیر به معنی افزایش رقابت دو کشور در افغانستان خواهد بود. به صورت خلاصه، می‌توان سال 2016 میلادی را سال پرتنش خواند؛ هم در سطح درون‌کشوری، هم در سطح منطقهیی و هم در سطح جهانی.
