دامنۀ مشکلات زنان در افغانستان بسیار گسترده است و تنها به درون خانه محدود نیست. زنانی که در بیرون خانه کار میکنند با چالشهای به مراتب بدتری روبهرو هستند. آزار و اذیت جنسی در ادارات دولتی و غیردولتی تقریباً تبدیل به یک امر معمول شده و بسیاری از زنان شاغل دیگر به این پدیده خو کردهاند.
بر پایۀ مقررۀ وزارت امور زنان افغانستان، به هر نوع ارتکاب اعمال، رفتار و گفتاری که ماهیت جنسی داشته و هدف آن تعرض به شخصیت یک فرد، از طریق ارعاب و بهرهمندی جنسی از فرد، بدون رضایت وی و از طرق مختلف، آزار و اذیت جنسی گفته میشود.
با این که دستیابی به حقایق پشت پرده و آنچه که در داخل اتاقهای ادارات دولتی و غیردولتی روی میدهد، کاری است تقریباً ناممکن، اما با توجه به همهگیربودن این معضل در جامعۀ شهری افغانستان، سلاموطندار موفق شده تا با ۵۵ بانوی قربانی پیرامون این موضوع مصاحبه و گفتوگو کند و آنها را در قالب روایتهای خودگفته به نشر رساند.
پروندۀ سلاموطندار دربارۀ وضعیت زنان در ادارات دولتی و غیردولتی، با بیش از ۳۰۰ تن از بانوان در میان گذاشته شده بود؛ اما بیشتر آنان از بازگویی آنچه بر سرشان گذشته بود خودداری کردند. روایت این ۵۵ بانو نیز در شرایطی به نشر رسید که هیچکدام از آنها حاضر نشدند هویتشان را افشا سازند و اطلاعات مختصری از محل کاروبارشان بدهند.
آمار سلاموطندار از مصاحبهشوندهگانی که قربانی آزار و اذیت جنسی شده بودند، نشان میدهد که به بیش از 47 درصد آنها در محیطهای کاری به صورت مستقیم پیشنهاد رابطۀ جنسی شده است. سایر مزاحمتها شامل لمس بدن قربانی، استفاده از واژههای تحریک کننده و یا دشنامهای جنسی، رفتارهای آزاردهنده همانند نگاههای معنادار و در آخر تهدید به رابطۀ جنسی بوده است.
آزار و اذیت جنسی زنان در محیطهای کاری از نگاه کارشناسان یک جریان دو سویه است؛ یعنی عامل شکلگیری این پدیده هم میتواند یک مرد باشد و هم یک زن. اما بیشتر این مردان هستند که به بنا بر عوامل فرهنگی، تربیتی، محیطی و نگرش جامعۀ سنتی به زنانی که در بیرون خانه کار میکنند، زمینه را برای آزار و اذیت و سرانجام فرار بانوان از محیطهای کاری مهیا میسازند.
سید جعفر احمدی روانشناس، در گفتوگویی با سلاموطندار میگوید که در جامعۀ سنتی افغانستان، نیازهای عاطفی یک مرد از دوران کودکی مورد توجه قرار نگرفته و این نادیدهگی تا دوران بلوغ ادامه مییابد. این مدل تربیتی اثرات روحی و روانی جبرانناپذیری بر روی مردان میگذارد؛ تا جایی که حتا پس از ازدواج نیز بیشتر مردان در حالتی سرخورده، رفتارهایی از خود نشان میدهند که آزار و اذیت بانوان را در پی دارد.
از سوی دیگر و به گفتۀ آقای احمدی، از عوامل مهمی که زمینهساز آزار و اذیت جنسی زنان در محیطهای کاری میشود، کمجرأتی و نیاز اقتصادی بانوان است. به باور وی، زنانی که در محیطهای کاری پردل و جرأت ظاهر شده و هراسی از مردان نداشتهاند، با مشکلات چندانی مواجه نشدهاند.
داوود عرفان جامعهشناس و استاد دانشگاه، پدیدۀ آزار و اذیت در ادارات را عامل مهمی در کاهش اعتمادبهنفس بانوان میداند و میگوید که زنان با از دست دادن اعتمادبهنفسشان، باورشان را به جامعه نیز از دست میدهند و در نتیجه حضور اجتماعیشان به کلی کمرنگ میشود.
آقای عرفان میافزاید که بهترین راه رهایی از این معضل، بلندبردان سطح آگاهی عمومی نسبت به کار زنان در بیرون از خانه و در کل نسبت به حضور اجتماعی زنان است. در کنار آن، دولت باید قوانین و مقرراتی را در این زمینه وضع کند که ضمانت اجرایی داشته باشند.