در روزگار پیش از کرونا، بازار میناتوری که به بازار خراطها در هرات شهره است، گرم خریدوفروش دروپنجره و صنایع دستی چوبی بود؛ اما اکنون تمام دکانهای این بازار مصروف ساختوساز تابوتاند و خبری از صنایع دستی چوبی نیست.
شماری از تابوتفروشان میگویند که پس از شیوع ویروس کرونا، بازار فروش تابوت گرم شده و روزانه آنان به گونۀ میانگین، 30 تا 40 تابوت را به فروش میرسانند؛ این رقم پیش از شیوع ویروس کرونا به 2 تا 3 تابوت میرسید.
قدرتالله حمیدی، خبرنگار رادیو و تلویزیون معراج در ولایت هرات به سلاموطندار میگوید، پیش از این دکانهای بازار خراطیها دروپنجره و دیگر صنایع دستی میساختند، اما اکنون هر یک از این دکانها ماهانه 300 تابوت میسازند.
به گفتۀ آقای حمیدی، رقم تابوتها در تناسب به آمار تلفات ویروس کرونا در ولایت هرات که از سوی وزارت صحت پخش میشده، زیاد است.
فریداحمد، یکی از تابوتفروشان کابل به سلاموطندار میگوید، تغییر چشمگیری در فروش تابوت پیش از شیوع و بعد از شیوع ویروس کرونا رونما شده است. او میگوید، با این که نمیداند تابوت برای بیمارانیست که در نتیجۀ ویروس کرونا فوت شدهاند یا نیروهای امنیتییی که در جنگ جانهای خود را از دست دادهاند، اما تغییر در ارقام بیانگر همهگیری و افزایش مرگومیر ناشی از ویروس کروناست.
فیاض، یکی دیگر از تابوتفروشان هم میگوید که بازار فروش تابوت رونق یافته و او نمیداند «برای افزایش کاروبارش باید خوشحال باشد یا ناراحت.»
فروش تابوت رابطۀ مستقیمی با گورستانها دارد. شماری از باشندهگانی که در حاشیۀ گورستانها زندهگی میکنند، میگویند که در روزگار پیش از شیوع کرونا روزانه دو تا سه تن در گورستان منطقۀشان دفن میشدند، اما این رقم این روزها به 20 تن رسیده است.
فریدون، یکی از این باشندهگان بیبیمهرو که خانۀشان در نزدیکی گورستان موقعیت دارد، میگوید که روزانه تقریباً 20 تن در گورستان روبهروی خانۀشان دفن میشوند. شاداب، یکی دیگر از باشندهگان منطقۀ قلعۀموسی نیز میگوید که روزانه 15 تا 20 تن در گورستان پیشِ خانۀشان دفن میشوند، «از اشتراککنندهگان مراسم کفنودفن معلوم میشود که تمام این افراد در نتیجۀ ویروس کرونا درگذشتهاند؛ زیرا شمار اشتراککنندهگان در بسیاری از موارد اندک است.»
فضای سنتی افغانستان سبب شده تا رقم دقیقی از تلفات ناشی از ویروس کرونا به دست نیاید، اما رونقگیری بازار تابوتفروشان و افزایش رقم گورها در گورستانها نشان میدهد که رقم واقعی تلفات ناشی از ویروس کرونا خیلی بیشتر از ارقام اعلامشده از سوی وزارت صحت افغانستان است.
بر بنیاد آخرین آمار، شمار مبتلایان ویروس کرونا در افغانستان به ۳۵۰۷۰ تن میرسد که از این شمار 22881 تن بهبود یافتهاند و 1115 تن دیگر جانهای خود را از دست دادهاند.