آقای سید عالمی بلخی وزیر امور مهاجرین و عودت‌کننده‌گان، با اشاره به دیداری که با رییس جمهور داشته می‌گوید: رییس‌جمهور از طرح ایجاد برد عالی ملی رسیده‌گی به امور مهاجرت پشتیبانی کرده و قرار است تا طرح تکمیلی پروژه را به زودترین فرصت تمام کنیم و آن را در نشست کابینه تشریح نماییم. امیدوارم که اعضای کابینه هم با دید مثبت به این برنامه نگاه کنند. با ایجاد برد عالی ملی مهاجرت، رسیده‌گی به امور مهاجرین از یک موضوع فردی به موضوعی جمعی تبدیل خواهد شد. این برد می‌تواند مسألۀ مهاجرین را در محور سیاست‌های اساسی و اصولی حکومت وحدت ملی قرار دهد.
آقای بلخی در مورد رویه‌‌های غیرانسانی‌یی که با مهاجرین افغان در سه کشور ایران، پاکستان و یونان می‌شود، می‌گوید که من فکر می‌کنم باید با پدیدۀ مهاجرت به حیث یک واقعیت جهانی برخورد کنیم؛ اما در مورد آن‌چه که به سیاست‌های ما مربوط می‌شود، ما برای بهترشدن وضعیت و شرایط زنده‌گی مهاجرین در تمام کشورها، باید برنامه‌ها و سیاست‌های خود را تغییر دهیم. وی افزود: ما کاملاً در جریان وضعیت بد مهاجرین و پناهنده‌گان افغانستانی در سایر کشورها هستیم و خوب می‌دانیم که مهاجرین ما در بدترین وضعیت به سر می‌برند. ما در کشورهای هالند و استرالیا نیز از لحاظ مسألۀ مهاجرت با مشکلات زیادی روبروییم.
آقای بلخی در مورد مسألۀ ثبت و راجستر در کشورهای همسایه گفت، اکثر مشکلات هم‌وطنان ما در دو کشور ایران و پاکستان به خاطر مسألۀ راجستر است. اغلب این مهاجرین راجستر نشده اند. طبعاً این مسأله برای همسایگان ما هم مایۀ نگرانی‌ست. برای ما هم بسیار مهم است تا بدانیم در بقیۀ کشورها چه‌قدر مهاجر داریم و این مهاجرین در چه وضعیتی به سر می‌برند. به همین دلیل، من فکر می‌کنم که با راه‌اندازی یک سیستم ثبت و راجستر در این دو کشور می‌توانیم بخش عمده‌یی از مشکلات این مهاجرین را حل کنیم.
آقای بلخی در ادامه گفت: ما با هم‌کاری UNHCR با دو کشور پاکستان و ایران نشست‌هایی خواهیم داشت و در طی این نشست‌ها تلاش خواهیم کرد تا طرحی را برای سازمان‌دهی و حمایت از مهاجرین و پناهنده‌گان افغانستانی ارائه کنیم. ما با کمک UNHCR به دنبال طرح یک استراتیژی هستیم که هم دولت ایران و هم دولت پاکستان را مطمئن سازیم که در صدد برنامه‌ریزی برای بازگشت تدریجی و آبرومندانه مهاجرین و پناهنده‌گان افغانستانی به کشور هستیم.
او افزود: تلاش ما این است که سیاست‌های کلی کشورهای منطقه را به سمت دفاع از حقوق مهاجرین افغان بکشانیم تا به این وسیله وضعیت مهاجرین در این کشورها تا اندازه‌یی بهبود یابد.
آقای بلخی در پاسخ به این پرسش که فکر نمی‌کنید فشار کشورهای همسایه بر روی مهاجرین و پناهنده‌گان به گونه‌یی رنگ‌و‌بوی سیاسی دارد، گفت: کوشش ما این است تا سیاست‌های کلان کشورهای منطقه را در جهتی قرار دهیم تا از مهاجرین استفاده ابزاری نشود. ما در حال امضا کردن دو پروتوکل هم‌کاری با کشورهای ایران و پاکستان هستیم. احتمال دارد که هفته آینده، رییس‌جمهور غنی، سفری به ایران داشته باشند و در مورد امضای این توافق‌نامه با طرف مقابل صحبت کنند. من فکر می‌کنم امضای این توافق‌نامه‌ها، از سوء‌استفاده از موقعیت مهاجرین و پناهنده گان ما جلوگیری خواهد کرد.
وزیر امور مهاجرین با اشاره به سفر هیأت افغانی به پاکستان گفت: این هیأت قرار است تا از طرف وزارت امور مهاجرین و عودت‌کننده‌گان به پاکستان سفر کند. این هیأت در دو بخش کاری فعالیت خواهد کرد: یک بخش کار، طوری‌که قبلاً اشاره کردم مربوط است به کار بر روی طرح هم‌کاری‌های سه جانبه بین پاکستان، افغانستان و UNHCR؛ در این بخش بر روی مشکلات مهاجرینی که ثبت و راجستر شدند، بحث خواهیم کرد. بخش دیگر کار مربوط می‌شود به مهاجرینی که هرگز ثبت و راجستر نشده اند.
آقای بلخی هم‌چنین به میزان مهاجرینی که در این چندسال به کشور بازگشته اند اشاره کرد و گفت: آمار پناهنده‌گان افغانی‌یی که از پاکستان دوباره به کشور بازگشتند به 2.5 میلیون نفر می‌رسد. ولی اغلب این افراد پس از مدتی زنده‌گی در داخل کشور واپس مهاجر شدند و به پاکستان بازگشتند. اما در این اواخر مهاجرین افغانستانی‌یی که به صورت اجباری دوباره به کشور بازگشتند، تعدادشان به بیش از 30 هزار نفر می رسد. این مهاجرین فعلاً در حالت رقت‌باری قرار دارند؛ فصل زمستان است ما برای ورود این مهاجرین برنامه‌ریزی نکرده بودیم و آماده‌گی نداشتیم. سازمان‌های خارجی نیز هم‌کاری چندانی در این زمینه با ما نکرده اند.
بلخی هم‌چنین در مورد توافق‌نامه‌هایی که افغانستان با کشورهای اروپایی عقد کرده می‌گوید: افغانستان با کشورهای اروپایی قبلاً پروتوکولی در این زمینه امضا کرده بود که چندان هم به نفع کشور ما نبود. به هر صورت بر اساس این پروتوکول، کشورهای اروپایی می‌توانند و حق دارند مهاجرین غیرقانونی را به کشور خودشان ردمرز کنند. در حال حاضر ما در پی آنیم که تغییراتی در مفاد این پروتوکول ایجاد کنیم. در این راستا ما رسماً از این کشورها خواستیم تا در مفاد این پروتوکول تجدیدنظر کرده و تعدیلاتی را در آن وارد کنند. ما از کشورهای اروپایی خواسته ایم تا هنگام تغییر و تعدیل در این پروتوکول، از اخراج مهاجرین جلوگیری کنند.
قطعاً ما بخاطر صحبت با دولت‌های اروپایی، بررسی وضعیت مهاجرین افغان در این کشورها و تغییر و تعدیل در پروتوکول‌هایی که در این زمینه امضا شده اند به آن‌جا سفرهایی خواهیم داشت. پس از سفر پاکستان قرار است که سفرهایی به انگلیس، ناروی و هالند داشته باشیم و به احتمال قوی به خاطر بررسی وضعیت مهاجرین در کشور سویدن به این کشور نیز سفر خواهیم کرد.
آقای بلخی سیاست پاکستان در قبال مهاجرین افغانی را بی‌ارتباط با قضیۀ حمله به مکتب نظامی پشاور نمی‌داند و می‌گوید: پس از آن‌که به مکتبی در پشاور حملۀ تروریستی شد، دولت پاکستان در ابتدا مهاجرین افغان را متهم به هم‌کاری با تروریستان این حمله کرده بود. اما پس از تحقیقات مشترکی که بین دولت افغانستان و پاکستان شد، پاکستانی‌ها به این نتیجه رسیدند که مهاجرین افغان هیچ دخالتی در این حمله تروریستی نداشته اند و کاملاً بی‌گناه بودند. زمانی که شما بیش از یک میلیون مهاجر راجستر نشده در کشور همسایه داشته باشید، طبعاً مشکلات و برخوردهایی هم به وجود خواهد آمد. این برخوردها اجتناب‌ناپذیر است.
بلخی در مورد آمار کسانی‌که به خارج از کشور مهاجر شده اند می‌گوید: متاسفانه آماری در این زمینه در دست‌رس ما نیست. امکان ندارد که در این زمینه بتوانیم اطلاعات یا آماری تدوین کنیم، به این دلیل که اکثر این مهاجرت‌ها به صورت قاچاق است و از هیچ مجرای قانونی‌یی عبور نمی‌کند. مشخص نیست که چه تعداد از مهاجرینی که به صورت قاچاقی پناهنده می‌شوند به کشور موردنظر خویش می‌رسند، چه تعداد از این افراد در راه‌ها تلف می‌شوند و چه تعداد زمانی که به آن‌جا می‌رسند خود را تسلیم پولیس آن کشور می‌کنند.
نزدیک به 2.6 میلیون نفر در پاکستان؛ 2.45 میلیون نفر در ایران و 1.2 میلیون نفر نیز در سایر کشورهای جهان مهاجرند. این آمار، آمار کل مهاجرین راجسترشده، راجسترنشده و کارت‌دار و بی‌کارت است. در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که 6.3 میلیون از هم‌وطنان ما در سایر کشورهای جهان زنده‌گی می‌کنند.
نزدیک به 800 هزار بی‌جاشده داخلی در کشور داریم. این افراد بیش‌تر از ولایت‌های هلمند، قندهار، غور، فاریاب، جوزجان، سرپل و هرات هستند. نزدیک به 30 هزار نفر از هم‌وطنان ما بر اثر حوادث طبیعی و بیش از 700 هزار نفر دیگر نیز بر اثر ناامنی‌ها بی‌جا شده اند.
آقای بلخی با اشاره به بی‌جاشده‌گان داخلی گفت: UNHCR هیچ کاری برای این مهاجرین نکرده است. چون این موسسه می‌گوید که ما صرفاً برای مهاجرینی که ثبت و راجستر شده بودند کار می‌کنیم. موسسه IOM در این قسمت کارهایی روی دست گرفته ولی به خاطر نداشتن بودجه آن‌ها هم کار مؤثری انجام نداده اند و صرفاً آماری تهیه کرده اند و در آن گفته اند که بیش از 40 درصد از این مهاجرین به شدت آسیب‌پذیرند و در وضعیت وخیمی به سر می‌برند. IOM صرفاً توانسته به ده درصد از این افراد به شدت آسیب‌پذیر، کمک کند.
یکی از مسایلی که در صحبت‌های دیروزی با رییس‌جمهور داشتیم در مورد چه‌گونه‌گی کمک به بی‌جاشده‌گان داخلی بود. قرار شد تا با هم‌کاری UNHCR و IOM راه‌هایی را برای کمک به این مهاجرین بیابیم.
امیدواریم که هفتۀ آینده بتوانیم به این هم‌وطنان به صورت عملی یاری رسانیم.
