معضل غلط‌نویسی در تابلوهای تبلیغات شهری

داخل موتر، روی دیوارها و دکان‌ها و حتا روی پنجرۀ ملی‌بس‌های شهری مملو است از اعلانات و تابلوهای تبلیغات گوناگون؛ و اخیراً اعلانات بزرگی کناره‌های خیابان‌ها و سر چهارراه‌ها نیز به تبلیغات آراسته شده‌اند؛ اما بیشتر این تابلوها و لوحه‌ها اشتباه املایی دارند و از طرح جذب‌کننده‌یی برخوردار نیستند. این تابلوها از اعلانات آموزشی و بازرگانی گرفته تا ساجق/آدامس بایودین را برای مردم تبلیغ می‌کنند.

کابل افزون بر تراکم جمعیت و وسایط نقلیه اکنون با حجم روزافزون تبلیغات نمایشی روبه‌رو است. بیشتر بیلبوردها/تابلوهای تبلیغاتی فروشگاه‌ها در کابل با واژه‌های انگلیسی نوشته می‌شوند؛ اما حتا همین متون انگلیسی هم خالی از اشتباه املایی نیستند.

شماری از شهروندان پایتخت می‌گویند، افزایش چنین تبلیغاتی برای‌شان بی‌تفاوت است، اما شماری دیگر می‌گویند که چهرۀ پایتخت نسبت به ده سال پیش زشت‌تر و بدترکیب‌تر گشته است؛ این شمار می‌گویند، اگر تابلوهای تبلیغاتی به زبان فارسی و پشتو بوده و درست باشند، برای ظاهر پایتخت خیلی بهتر از این است که به زبان فرنگیِ انگلیسی نگاشته شوند.

در مرکز شهر تراکم این تابلوها خیلی بیشتر از اطراف حس می‌شود. الیاس، یکی از جوانان کابلی‌ست. با او در منطقۀ کارته چهار ملاقات کردم و از وی جویای نظرش در پیوند به این تبلیغات شدم. الیاس می‌گوید، با استفادۀ درست از این تابلوها می‌توان به زیبایی شهر افزود، اما رنگارنگی آن‌ها و زبان‌های مختلف کاربردی در این تابلوها سبب شده تا کابل هیچ شباهتی به یک پایتخت نداشته باشد.

الیاس در پاسخ به این که اشتباهات نوشتاری در تابلوهای تبلیغاتی فرهنگ غلط‌خوانی را ترویج نمی‌کند، می‌گوید، جامعۀ افغانستان هنوز در جمع جوامع بی‌سواد حساب می‌شود «شکی نیست که اشتباهات رایج املایی و غلطی‌های نوشتاری در کتاب‌ها، رسانه‌ها و تابلوهای‌های شهری به غلط‌نویسی و غلط‌خوانی تأثیر می‌گذارد.»

تابلوهای تبلیغاتی در سطح شهر به قدری زیاد است که پس از تماشا و خوانش برخی‌ از آن‌ها خود را در جادۀ دارالمان یافتم و آن‌جا با زهرا محمدی، دانش‌آموختۀ رشتۀ اقتصاد سرخوردم. او در پاسخ به پرسشی که از الیاس پرسیده بودم، می‌گوید معمولاً هر روز با انواع مختلف برگه‌ها و تابلوهای تبلیغاتی خواسته یا ناخواسته روبه‌رو می‌شود و اکثراً از کنار بیشترشان بی‌تفاوت می‌گذرد. او می‌افزاید، تعدد تبلیغات در کابل میزان توجه شهروندان را کاهش می‌دهد.

او اما در بارۀ طرح تابلوها می‌گوید، اگر نخستین جمله‌یی که می‌خواند زیبا باشد، تمام جزییات تبلیغ را می‌خواند، «اما اکثراً در زیبایی و متون مناسب برای تبلیغات سهل‌انگاری می‌شود و شوقی برای خوانش آن‌ها نمی‌داشته باشم.»

اسد، یکی دیگر از باشنده‌گان کابل در منطقۀ کارتۀ پروان است. او می‌گوید از اشتباه املایی و استفاده از زبان انگلیسی در تابلوها و برگه‌های تبلیغاتی متنفر است. او از حکومت می‌خواهد تا تابلوها به زبان‌های بیگانه را جمع‌آوری کرده و برای درست‌نویسی این تبلیغات برنامه‌هایی را روی دست گیرد.

پایتخت‌نشینان تأکید می‌کنند که حکومت افغانستان به ویژه وزارت اطلاعات و فرهنگ باید معیاری برای تابلونویسی را اعلام کند، تا فرهنگ غلط‌نویسی سراسری نشود.

صحبت و دیدگاه‌های شهروندان کابل پایم را به وزارت اطلاعات فرهنگ کشاند تا پرسش‌ها و دیدگاه‌های شهروندان را با مسؤولان این وزارت در میان بگذارم. صابر مومند، سخنگوی وزارت اطلاعات فرهنگ را در دفتر کارش پیدا کردم و پس از احوال‌پرسی در پاسخ به پرسش‌هایم می‌گوید، کمیسیونی متشکل از چند وزارت و ریاست در راستای اصلاح تابلوهای تبلیغاتی در کابل و ولایت‌های دیگر کار می‌کند. به گفتۀ او، این کمیسیون لوحه‌ها و تابلوهایی که از سوی شهرداری جواز فعالیت می‌گیرند را از نگاه محتوایی اصلاح می‌کند.

اما با در نظرداشت تابلوها و تبلیغات نمایشی روزافزون با اشتباهات املایی و متون بیگانه و فعالیت کمیسیونی به منظور اصلاح این اشتباهات و تخطی‌ها گفتۀ یکی از دوستانم به یادم آمد: «بی‌خیال! شتر کجایش راست است که گردنش باشد.»

این میزان تبلیغات در روزهای عادی چنین انبوه می‌نماید؛ در صورت برگزاری نشستی بین‌المللی یا هم آغاز رقابت‌های انتخاباتی که در گذشته شاهد‌ آن بوده‌ایم؛ میزان تبلیغات و تابلوها در کابل به شدت افزایش یافته و چهرۀ کابل یک‌باره به نمایشگاه عکس و شعار تبدیل می‌شود و آثار این تبلیغات تا چندین ماه و حتا سال باقی می‌ماند.