افغانستانده پیته ساتیش فرقلی ایشلردن بیری دیر. نیچه ییل آلدین، افغانستان شهرلری اینیقسه باشکینتده پیته ساتووچی دکانلرنینگ سانی یوزلرچه گه ییتیشردی و موسیقه گه علاقهسی بولگن مینگلرچه کیشی اولرگه باش اورردی. بیراق، حاضر مالی، ناتینچلیک قیینچیلیکلری و قوشیقلرده بولگن موسیقه و معناسیز شعرلر مملکت یشاوچیلریدن کوپینچهسینینگ روح و روانینی رنجور و ناگران قیلگن.
لیکن؛ حاضرچه هم خاص سیوگی و علاقه بیلن ایسکی پیتهلرنی سقلب و اولرنی ایشیتهدیگن کیشیلر موجود دیر. کابل شهریده پیته ساتووچیلردن ولیمحمدنینگ کولگو بیلن ایتیشیچه، قیلهدیگن ایشیدن راضی دیر.
دکانی گه کیرگن چاغیمده زمزمهسینی ایشیتدیم. اطرافیده سانسیز پیته کورینهدی. هر بیر پیتهنینگ آرقهسیده آق قاغذ یاپیشتیریلیب و قاغذنی یوزیده قوشیقچینینگ آتی یازیلگن. ساربان، ناشناس، احمدظاهر، نغمهومنگل، وجیهه و فرید رستگار، حاجی سیفو، شرفیار منگل، بیلتون و باشقهلرنینگ آتلری قالین چیزیغ بیلن آچیقچه یازیلگن.
پیتهساتیش، اونینگ تازهلش و ثبت قیلیش ولی محمدنینگ عایلهسینی 60 ییللیک ایشی دیر. ولیمحمد 45 یاشیده و او، 7 یاشیده آتهسی گه شاگرد بولگن.
دیمک، عصری سیس و صورتلی تکنالوژی اورتهگه چیققنیدن سونگ 530 تیپ لرگه قولاق سالیش و قیزیقرلی قوشیقلرنی آنالوگ نوارلری ایشیتیش کمهیگن، بیراق حاضر هم بوندهی اسکونهلر بیرقطار شخصلرنی قولیده بار و او آرقهلی قوشیق ایشیتهدیلر.
ولیمحمدنینگ ایتیشیچه، افغانستاننینگ 34 ولایتیدن مشتریسی بار، چونکه بوتون ولایتلرنینگ ایسکی قوشیقلرینی گدامیگه سقلهگن، اونینگ گدامیگه 50 مینگدن آرتیق پیتهبار. ولی محمد اوشه پیتهلر یوزیدن ینگی پیتهلرگه ثبت قیلیب مشتریلری گه ساتهدی.
قوای سرحدی سنگر گرفته وا لیلا
به روی دشمنان خنجر گرفته وا لیلا
بگو از ما بگو با سرحدی ها وا لیلا
که کار میهن ما سر گرفته وا لیلا
طناز است لیلا- بال یک پرواز است لیلا- یار یک سرباز است لیلا…
ولیمحمد بو قوشیق نی خاص علاقه بیلن اوقیدی و اوشبو قوشیقدن خاطرهسی بولگنینی بیلدیرهدی. اونینگ ایتیشیچه، اولکه میزنی شورویلراشغال قیلیش نیتیده بولگن پیتلرده باتورعسکرلر و یاشلر بو قوشیق نی ایشیتکن حالده، ارادهلری کوچلی بولیب شورویلرگه قرشی کورهشیشگه دوام بیرهدی. ولیمحمد نینگ ایتیشیچه، مملکتنی شورویلر قوللریدن آزاد ایتیش خصوصیده اوشبو قوشیق نینگ خاص اورنی بار.
ولیمحمدنینگ ایتیشیچه، ایشی سابق دیک درامدلی ایمس: "ایسکیلرده قانون بار ایدی بیز پیتهلری میزنی جواز سیز کاپی قیلیب ساتکنلر جریمه بولهریدی، بیراق حاضرده تکنالوژی یوتوقلیگی و میموری کارتلر کوپهییشی باعث هرکیم 10 یا-ده 20 افغانی بیلن مینگلرچه قوشیقگه صاحب بولهدی" باشقه بیرتاماندن بیرقطار رسانهلر و نهادلر تامانیدن قوشیقچیلرنینگ سانی کوپهییشی قوشیقلرنینگ کیفیتی اورتهدن کیتیشیگه سبب بولگن.
اهالینینگ اوزاقده یا ده یقینلرده بولگن دوستلری بیلن ارتباط باغلیش تکنالوژی نینگ یرتکن سهولت لریدن دیر. بیراق ایسکیلرده اهالی اوشبو ایش اوچون سیسلرینی پیتهلرگه ثبت قیلیب یوبارهریدی. بعضی پیتلر پیته نینگ ایران یا ده پاکستانگه یتیشیش بیر آی زمان آلهریدی.
طارقنینگ بیر مملکتدن باشقه بیر مملکت گه پیته یوباریش خصوصیده تجربهسی بار. اونینگ ایتیشیچه، «کیچیک ایدیم آتم ایرانده ایدی. چیزیق یا ده پیتهلرگه سیس ثبت قیلیب یوباریش بیلن ارتباط قورر ایدیک و آتم هم شو ایش بیلن بیزلرنینگ احوالیمیزنی سورر ایدی. اوشبو پیتهلرنی ایشیتیش اوچون قدیمی بیر تیپیمیز بار ایدی و اونی اهمیتی بیزگه جوده هم کوپ ایدی»
کابل شهریده پیته ساتهدیگنلرنینگ ایتیشیچه، حاضرده هم بیرقطار شخصلر قوشیقنینگ گوزللیگی و کیفیتینی اوشه ایسکی تیپلر بیلن ایشیتیشنی ایستهیدی. بیراق بازارگه آق پیته بولمهگنی اصلی قیینچلیکلردن دیر. یالغیز ایکی ایشخانه کراچی و چین ده آق پیته ایشلب چیقارهدیلر.