پرورش کرم ابریشم یکی از شغلهای اصلی مردم در ولسوالیهای زندهجان، گذره و انجیل ولایت هرات است. این صنعت حدود 10 سال با رکود مواجه بود و بازار آن رونق چندانی نداشت.
اما اکنون مسؤولان ادارۀ کشاورزی هرات از افزایش علاقهمندی کشاورزان این ولایت به صنعت پیلهوری و رونق دوبارۀ آن در دوسال اخیر خبر میدهند.
غلامصدیق طبیبزاده، مدیر پیلهوری ادارۀ کشاورزی هرات میگوید که علاقهمندی مردم ولسوالیهای زندهجان، گذره و انجیل به پرورش کرم ابریشم، 50 تا 60 درصد افزایش یافته است.
این ولسوالیها نظر به سایر نواحی هرات، به دلیل داشتن درخت توت، برای پرورش کرم ابریشم مناسبترند.
روستای اولیای ولسوالی انجیل ولایت هرات یکی از روستاهاییست که ساکنان آن از سالها بدینسو مصروف نگهداری کرم ابریشم اند.
بانو احمدی که خانوادهاش تقریباً 35 تا 40 سال است که مصروف پرورش کرم ابریشم هستند، میگوید که آنها اکنون چهار جعبۀ کرم پیله دارند. جعبۀ کرم پیله از سوی یک موسسه برایشان توزیع میشود. اما وی میگوید که امکانات و تجهیزات کشیدن ابریشم از این کرمها را ندارند و پس از پرورش، آنها را به دیگران میدهند.
خانم احمدی میگوید که برای نگهداری از این کرمها، اتاق مخصوصی دارند و این کرمها را نمیشود در اتاقهایی نگهداشت که دواپاشی شده باشند؛ زیرا به گفتۀ او، کرمها ابریشم به این دواها حساس است.
خانم احمدی میافزاید که در روستایشان نزدیک به 300 زن و 300 مرد مصروف پرورش کرم ابرایشم اند.
عبدالقیوم 58 ساله، باشندۀ روستای نوین این ولسوالی میگوید که از 10 سالهگی مصروف پرورش کرم ابریشم است. این شغل خانوادهگی اوست و تمام 8 عضو خانوادهاش مصروف این کارند.
او میگوید که کرم پیله از اول حمل/فروردین میآید، از اول ثور/اردیبهشت توزیع میشود و مدت نگهداری آن 40 روز است.
به گفتۀ عبدالقیوم، ده سال بود که این صنعت در هرات سقوط کرده بود و کسی کرم ابریشم پرورش نمیداد، اما از دو سال بدینسو مردم ولسوالیهای انجیل و گذرۀ هرات به این دلیل که کار دیگری ندارند، دوباره به این کار روی آورده اند.
غلام ربانی، یکی از بزرگان روستای نوین اولیای این ولسوالی میگوید که حدود 500 خانواده در این روستا زندهگی میکنند و اگر جعبههای نگهداری کرم ابریشم در اختیار این خانوادهها قرار داده شوند، تمام این خانوادهها با این صنعت آشنایی دارند.
او میگوید که امسال تلاشهای بسیاری شد تا خانوادهها از موسسۀ توزیعکنندۀ این جعبهها (رادا) جعبۀ پیله بگیرند، اما بیشترشان نتوانستند از این جعبه ها به دست آورند.
او میگوید که پیش از این از جعبههای ساخت ایران استفاده میکردند؛ اما ضمن اینکه از این جعبهها بیش از دو ـ سه من پیله بیشتر به دست نمیآوردند، هنگام تارگذاشتن کرم پیله نیز مرگومیر زیاد بود و در کل جعبههای ایرانی نتیجۀ خوبی نمیدادند.
مقامهای ادارۀ کشاورزی نیز میگویند که برخی جعبههای پرورش کرم پیله که از کشور ایران وارد میشوند، کیفیت خوبی ندارند و حاصل نمیدهند.
به گفتۀ غلام ربانی، جعبههای ساخت چین که موسسۀ «رادا» در اختیار مردم قرار داده، نتایج خوبی داشته است و اگر زمینه مساعد باشد، روستای ما نزدیک به 400 تا 500 جعبه برای پرورش نیاز دارد.
مرحلۀ تاردهی کرم ابریشم پس از مدت 40 روز فرا میرسد و توسط ماشینهای مخصوص به تار ابریشم تبدیل میشود. پس از آن، تار ابریشم توسط دستگاههای مخصوص چوبی قدیمی به پارچههای ابریشمی تبدیل میگردد.
با اینحال، صدیقه تمسکی، رییس انجمن تولیدکنندهگان ابریشم در هرات با شکایت از عدم حمایت مسؤولان دولتی میگوید که آنها امکانات لازم را برای پرورش کرمهای ابریشم و تولید پارچههای ابریشمی ندارند. به گفتۀ بانو تمسکی، خودکفایی در زمینۀ پرورش کرم و تولید پارچههای ابریشمی، نیازمند امکانات است، اما فعلا پرورشدهندههای کرم ابریشم عادت کرده اند در بهار هر سال، چند جعبۀ رایگان را از موسسۀ رادا دریافت کنند.
اما مدیر پیلهوری ریاست کشاورزی هرات میگوید که امسال ادارۀ کشاورزی هرات علاوه بر برگزاری کارگاههای آموزشی برای پرورش کرم پیله، 3 هزار جعبۀ کرم ابریشم را به طور رایگان به کمک مؤسسه رادا به پیلهوران ولسوالیهای هرات داده اند.
او میافزاید که این اداره در کنار برگزاری کارگاههای آموزشی برای آموزشدادن شیوههای جدید پرورش این کرم به کشاورزان، برخی از وسایل ضروری را نیز برای آنها توزیع میکند.
چندین خانم بافنده در انجمن تولیدکنندههای ابریشم هرات با سه دستگاه ابریشمبافی و یک دستگاه قالینبافی مشغول بافتن پارچه، قالین، لباس و شالهای ابریشمی هستند.
بافندههای این کارگاه از دولت میخواهند که از صنعت ابریشم هرات حمایت کند، در غیر آن این صنعت نابود خواهد شد. آنها میگویند که دولت باید برای پشتیبانی از صنعت ابریشم، شرکت تولیدی بسازد تا آنها دیگر نخ مورد نیازشان را از خارج وارد نکنند.
پارچههای ابریشمی پس از بافتهشدن توسط این بافندهها، به بازار ابریشمفروشان هرات میرود.
کریم احمدی، یکی از فروشندههای بازار ابریشمفروشان هرات، از نبود بازار فروش پارچههای ابریشمی شکایت میکند و میگوید که عدم حمایت دولت از این صنعت، باعث رکود بازار آن شده است.
اما طبیبزاده، مدیر پیلهوری ریاست کشاورزی هرات میگوید که صنعت ابریشم در حالت رکود نیست و عواید آن نسبت به سالهای قبل 60 ـ 70 درصد افزایش یافته است، اما به علت ورود کالای خارجی به بازار، فروش خوبی ندارد.
به گفتۀ او، پیش از این از هر جعبه کرم ابریشم، 25 تا 30 کیلوگرام ابریشم به دست میآمد، اما اکنون 35 تا 40 کیلوگرام به دست میآید. از نظر قیمت نیز قبلاً هر کیلوگرام ابریشم 400 افغانی بود، اکنون به 1000 تا 1100 افغانی رسیده است.
طبیبزاده از پیلهوران میخواهد که برای دریافت جعبۀ کرم ابریشم خوب، از اول حمل/فروردین در ادارۀ کشاورزی هرات ثبت نام کنند تا برایشان جعبه تهیه شود.
طبیبزاده همچنان میگوید که برای رشد بازار پارچههای ابریشمی و صنعت پیلهوری، جلو ورود کالاهای خارجی به افغانستان باید گرفته شود.