زمری 30 ساله، شش ماه پیش با جمعی از معتادان، شب را در زیارت خرقۀ مبارکۀ شهر هرات به صبح رساند. اما در آن صبح برخلاف سایر روزها، در عوض مردم، سایۀ نیروهای امنیتی بر روی او و همقطارانش افتاد. نیروهای امنیتی او و رفقایش را «به هدف ترک مواد مخدر» دستگیر کرده و با خود بردند. آنها دیگر چیزی به یاد ندارند جز آنکه با یک موتر مسافربری و به همراه چند فرد مسلح ناشناس به منطقۀ دهامان ولسوالی شیندند انتقال داده شده و در قرارگاه ملاننگیالی از فرماندهان مخالف دولت مستقر شدند.
زمری میگوید، به خاطر ترک اعتیاد، 2 ماه را با سایر معتادان در یک زیرزمینی زندانی شده بود و هر روز سربازان ملاننگیالی بر روی وی آب سرد میریختند. پس از بروز نشانههای ترک اعتیاد در تن و روان و رفتار معتادان، به آنها جنگافزار داده و برای نبرد در برابر ملاصمد از فرماندهان طالبان آماده ساختند.
زمری تصویری عجیب از حالوهوای جنگ ارائه میکند و میگوید، نیروهای حامی دولت معتادان را پیش میانداختند و خود از پس میآمدند. هیچ کس جرئت نگاه به پس را نداشت؛ چون درجا با شلیک «خودیها» کشته میشد.
زمری ادعا میکند که شماری از معتادان در جنگ با افراد ملاصمد کشته شدهاند و او و دوستاش به هنگام نگهبانی در قرارگاه، تصمیم به فرار گرفته و به دل صحرا زدهاند.
حفیظ معتاد دیگری است که 4 ماه پیش مسئولان محلی به سراغش آمده و او را به پایگاه فرزند امانالله ـ از فرماندهان مشهور ولسوالی شیندند ـ منتقل کردهاند. او نیز همانند زمری مدعی است که با 25 نفر دیگر در این پایگاه وادار به ترک مواد مخدر شده است.
پس از سه ماه جدال با مواد مخدر، آنها دیگر باید آمادۀ جدال با مخالفان مسلح دولت میشدند.
عبدالله 25 ساله نیز با 15 تن از معتادان به بهانۀ کار و کارگری به ولسوالی شیندند برده میشود. از این میان، 6 تن از همراهان عبدالله در جنگهای میانگروهی طالبان جان باخته و 9 تن دیگر موفق به فرار میشوند.
عبدالله میگوید که دو نفر پیش وی و دوستانش آمده و گفتند، موتری در مسیر جادۀ میرداوود چپ کرده و آنها نفری 500 برای بارگیری مجدد موتر میپردازند. اما موتر از میرداوود و ادرسکن و پاسگاه خواجه اوریا میگذرد. یکی از جوانان معتاد ـ که میداند داستان از چه قرار است ـ اعتراض کرده و فریاد میزند که میخواهد از موتر پیاده شود. افراد مسلح وی را پایین کرده و همانجا تیرباراناش میکنند.
شمار معتادانی که مدعیاند، به حیله و فریب و به بهانۀ استخدام کارگر به شیندند برده شده و وادار به جنگ رودررو با طالبان شدهاند، بسیار است. فیروز و وحیداحمد میگویند که دو راننده به بهانۀ کار ساختمانی، آنها را به همراه 10 معتاد دیگر سوار یک موتر سراچه و یک موتر کرولا کرده و به جنگ شیندند میبرند. این دو نیز در مسیر راه با اسلحۀ گرم به مرگ تهدید میشوند.
یکونیم سال پیش، کمیسیونی متشکل از ادارههای گوناگون دولتی به منظور جمعآوری معتادان بیسرپرست از سطح شهر هرات ایجاد شد. سیدمحمد سادات مدیر عمومی کاهش تقاضای مواد مخدر در ریاست مبارزه با مواد مخدر و رئیس این کمیسیون میگوید، در این مدت، 1120 معتاد بیسرپناه از سطح شهر جمعآوری شدند. آقای سادات، هر گونه تسلیمدهی معتادان به گروههای مسلح حامی یا مخالف دولت را بیاساس میداند؛ با این حال میپذیرد که شاید عدهیی از معتادان سوءاستفاده کرده باشند.
جیلانی فرهاد سخنگوی والی هرات نیز خبر سربازگیری از معتادان را بیبنیاد میداند و میگوید که هیچکس هیچ سند، مدرک یا شکایتی مبنی بر تسلیمدهی معتادان به مخالفان مسلح دولت، به آنها ارائه نکرده است.
عبدالاحد ولیزاده سخنگوی پولیس هرات تأکید میکند که تاکنون گزارشی در مورد سربازگیری از معتادان به آنها نرسیده است.
اما سکینه حسینی عضو شورای ولایتی هرات، حتی ادعای معتادان را نیز هشداردهنده میداند و بر این باور است که بهرهگیری از کتلۀ عظیمی از جوانان درمانده و بیپناه در جنگهای مسلحانه، آنهم بدون هیچ آمادگی و آموزش نظامی، جفایی است بس بزرگ.
کمیسیون مستقل حقوق بشر هرات میگوید، هر ادعایی مبنی بر سربازگیری اجباری باید مورد پیگیری قرار گیرد؛ چه این ادعا از سوی یک فرد سالم مطرح شود، چه از سوی یک بیمار.
ادعای سربازگیری و سوءاستفاده از معتادان در حالی مطرح میشود که بر اساس گزارشهای نشر شده از سوی ریاست مبارزه با مواد مخدر هرات، این ولایت نزدیک به 70 هزار معتاد به مواد مخدر دارد.