رادیو هنوز هم مقتدر است

امروز، سیزدهم ماه فبروری، از سوی یونسکو به نام «روز جهانی رادیو» نام‌گذاری شده است. در اغلب کشورهایی که رادیو هنوز مخاطبانش را حفظ کرده است، از این روز همه‌ساله گرامی‌داشت به‌عمل می‌آید. در افغانستان اما علی‌رغم این‌که خانواده‌ها و آدم‌های زیادی هم‌چنان از طریق رادیو خودشان را با جهان وصل می‌کنند، یاد چندانی از این روز نمی‌شود.

رادیو برای نخستین‌بار در زمان پادشاهی امان‌الله خان در افغانستان به نشرات آغاز کرد. در آن روزگار تنها یک رادیو در کشور فعالیت داشت، در حالی‌که امروزه در سراسر کشور می‌توان صدای بیش از 200 رادیو را شنید.

پس از گذشت نزدیک به یک قرن از ورود رادیو به کشور، اکنون سرنوشت یک‌دستی برای آن نمی‌توان یافت؛ امارت اسلامی طالبان بر شنیدن رادیو محدودیت وضع کرد و این اختناق سبب شد که شهروندان با رادیوهای‌شان به پستوها بروند. اما، تنها مونس هرجایی شهروندان در زمان‌ها و نقاط مختلف، کماکان رادیو بوده است، اگرچه امروزه تلفون‌های همراه بسیاری از شهروندان رادیوشِنَو را از مشکلات حمل رادیو رهانیده است. آن‌ها با وصل گوشی به این تلفون‌ها، با خیال راحت به برنامه‌ی دلخواه خود گوش می‌دهند. با این‌حال، می‌توان گفت که رادیو هنوز هم مقتدرترین رسانه در کشور است.

به بهانه‌ی روز جهانی رادیو به سطح شهر می‌روم تا حرف‌های کسانی را بشنوم که به‌نظر می‌رسد بیشتر از دیگران به رادیو گوش می‌دهند، رانندگانی که صدای رادیوی‌شان بی‌هیچ تفاوتی همیشه بلند است.

راننده‌یی خودش را محمد آغا معرفی می‌کند و می‌گوید، سال‌هاست که در پایتخت تاکسی‌رانی می‌کند و طی این مدت همه روزه از طریق رادیو به موسیقی، خبر و برنامه‌های سیاسی گوش داده است. او می‌گوید رادیو بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی ماست.

سری هم به صفی‌الله زدیم تا از وضعیت کاروبار ترمیم‌کاران رادیو بپرسیم. اما ظاهرن نتیجه آن‌قدرها خوشایند نیست. صفی‌الله می‌گوید پس از آن‌که رادیوهای ارزان‌قیمت بازار و خانه‌های مردم را تسخیر کرد، دیگر چندان کسی برای ترمیم رادیو پول نمی‌پردازد. زیرا با همان پول می‌توان رادیوی دیگری خرید.

در سمت دیگر ماجرا، سخنی است که از زبان مجیب خلوتگر، رییس اجرایی نهاد پشتی‌بان رسانه‌های آزاد یا «نی» می‌شنویم. خلوتگر می‌گوید ناامنی و عدم پشتی‌بانی مالی سبب شده است که تنها در سه-چهار سال اخیر بیشتر از 15 شبکه‌ی رادیویی از فعالیت بازبمانند و چند تای دیگر هم به آتش کشیده شوند.