حملات مرگ‌بار هفتۀ پیش در کابل و ننگرهار ضعف‌های مهم توافق‌نامه خروج نیروها میان آمریکا و طالبان را برملا کرد. در این توافق‌نامه چیزی که طالبان را به پیش‌گیری از این چنین کشتارهایی ملزم کند، وجود ندارد و با کاهش نیروهای خارجی، توانایی حکومت افغانستان در خنثاکردن چنین حملاتی نیز کاهش می‌یابد.
این توافق‌نامه قرار است در نهایت میان حکومت افغانستان و گروه طالبان ایجاد صلح کند، گروهی که انجام حمله بر زایشگاه کابل را که توسط سه مهاجم با لباس نظامی انجام شد و طی آن به شمول دو نوزاد 24 تن کشته شدند، و همچنان دست داشتن در حملۀ انتحاری در شهر جلال آباد در شرق افغانستان را که طی آن 32 تن کشته شدند، رد کرده است.
شرط‌های کلیدی توافق‌نامۀ 29 فبروری – که حکومت افغانستان در آن حضور نداشت –آمریکا را ملزم می‌کند تا اواسط ماه جولای سال جاری تعداد سربازانش را به 8600 تن کاهش بدهد و اگر وضعیت ایجاب کند، شمار سربازان خارجی تا ماه می سال 2021 به صفر خواهد رسید. در مقابل، طالبان تعهد کرده‌اند که به اعضای خود و دیگر افراد و گروه‌ها به شمول القاعده اجازه نمی‌دهد که از خاک افغانستان برای تهدید منافع آمریکا و متحدانش استفاده کند.
افغانستان به لحاظ فنی متحد آمریکا نیست، زیرا این دو کشور پیمان دفاع مشترک ندارند و توافق‌نامه آمریکا و طالبان در مورد حمله بر شهروندان افغانستان مانند حملاتی که در هفته پیش انجام شد، مسکوت است. تام مالینویسکی از نماینده‌گان حزب دموکراتیک و از مقام‌های پیشین وزارت خارجۀ آمریکا در امور حقوق بشر می‌گوید، چیزی که بتواند طالبان را از کشتار شهروندان افغانستان باز دارد در توافق‌نامۀ ما با این گروه وجود ندارد و مطمئناً زمانی که خروج ما از افغانستان کامل شود، دیگر هیچ اهرم عملی برای بازدارنده‌گی وجود نخواهد داشت.
زلمی خلیل‌زاد، نمایندۀ ویژۀ آمریکا در امور صلح افغانستان و معمار اصلی توافق‌نامه آمریکا و طالبان که مورد حمایت دونالد ترامپ است، با تأیید این که این توافق‌نامه مانع حمله بر شهروندان افغانستان نمی‌شود، می‌گوید، بهترین راه این است که حکومت افغانستان و طالبان گفت‌وگوها را آغاز کرده و تا زمانی که نیروهای خارجی در آن کشور حضور دارد، با چنین حملاتی مقابله کنند. او روز جمعه به خبرنگاران گفت، در توافق‌نامۀ به‌گونۀ مشخص از طالبان خواسته نشده است که بر نیروهای امنیتی افغانستان حمله نکنند، با این حال، او افزوده که طالبان متعهد به کاهش خشونت شده‌اند و ایجاد آتش‌بس از اولین موضوعات مورد بحث در نشست بین‌الافغانی خواهد بود. او گفته، آنان در حال نقض روح این توافق‌نامه اند، حتا اگر نوشته‌ها را نقض نکنند.
توافق‌نامۀ مملو از خلا
بررسی‌هایی که رویترز انجام داده، نشان می‌دهد طالبان مراقب بوده است تا به نیروهای آمریکایی و ائتلاف حمله نکنند، اما این گروه در طول 45 روز پس از امضای توافق‌نامۀ صلح با آمریکا بیش از 4500 حمله در افغانستان انجام داده است که نشان‌دهندۀ افزایش چشم‌گیر خشونت‌هاست. براساس گزارش سازمان ملل متحد، در 3 ماه نخست سال 2020 بیش از 500 غیرنظامی در افغانستان کشته شده‌اند و پس از امضای توافق‌نامه خشونت‌ها افزایش یافته است.
یکی از دیپلمات‌های مستقر در کابل می‌گوید، طالبان بیش‌تر از آمریکا از این توافق‌نامه بهره می‌برند. به گفتۀ او، توافق‌نامۀ امضاشده میان آمریکا و طالبان خلاهای زیادی دارد. طرح خروج نیروهای آمریکایی و ناتو در این توافق‌نامه به گونۀ واضح مشخص شده است، اما انتظارات زیادی از طالبان در آن گنجانیده نشده است. این توافق‌نامه مبهم است، زیرا منظور یک طرف در آن به گونۀ روشن درج شده است در حالی که از طرف مقابل تعهد جدی‌یی گرفته نشده است.
آمریکا پنج‌شنبه گذشته گروه داعش را مسئول حملۀ وحشت‌ناک بر شفاخانۀ کابل اعلام کرد، نه گروه طالبان را و بار دیگر از حکومت افغانستان خواست در راستای رسیدن به صلح با طالبان تلاش کند. با این حال، مقام‌های افغانستان این اظهارات را رد کرده و طالبان را مسئول حمله‌های هفته گذشته می‌دانند. آنان تأکید می‌کنند که طالبان به دلیل پناه‌دادن اسامه بن لادن، رهبر القاعده با آمریکا دشمن شد و زمینه را برای رشد و فعالیت چنین گروه‌هایی فراهم کرده است.
سه مانع عمده؛ افزایش خشونت‌ها، تأخیر در آزادی زندانیان و ناکامی رئیس‌جمهور غنی در حل مشکلات سیاسی با رقیب اصلی‌اش، عبدالله عبدالله، رئیس پیشین اجرایی سبب گشته که گفت‌وگوهای بین‌الافغانی – این گفت‌وگوها قرار بود در تاریخ 10 مارچ انجام شود – به تعویق بیافتد. حکومت افغانستان پس از حملات روز شنبه هفته پیش تصمیم گرفت تا عملیات تهاجمی علیه طالبان را از سر بگیرد که این موضوع دورنمای گفت‌وگوهای صلح را کم‌رنگ‌تر خواهد کرد.
خلیل‌زاد گفت که گزارش‌های مثبتی در مورد ایجاد یک حکومت همه‌شمول در افغانستان شنیده است. او از حکومت افغانستان و طالبان خواست که گفت‌وگوها را شروع کنند. او به خبرنگاران گفت، گروه‌های نظیر داعش صلح را در افغانستان به نفع خود نمی‌دانند، برای همین با افزایش خشونت‌ها در تلاش تضعیف روند صلح اند. ما از هر دو می‌خواهیم تا در این دام‌ها گرفتار نشوند و در عوض در مبارزه علیه تروریسم از جمله داعش باهم همکاری کنند. ما می‌خواهیم این موضوع هرچه زودتر اتفاق بیافتد و تا زمانی که حضور ما در آن‌جا (افغانستان) چشم‌گیر است، این همکاری عملی شود.
منبع: رویترز
برگردان: علی احمدی_سلام‌وطندار
