بررسی وضعیت اقتصادی افغانستان در سالی که گذشت

افزایش ناامنی‌ها، بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، بی‌کاری و ناامیدی مردم نسبت به آینده، در سال 1394 خورشیدی صدمات سنگینی به بدنۀ اقتصاد افغانستان وارد کرد.

ادارۀ حمایت از سرمایه‌گذاری افغانستان (آیسا) می‌گوید که میزان سرمایه‌گذاری در سال 94 در افغانستان، بیش از 30 درصد کاهش یافته است.

مجید یار، معاون ادارۀ آیسا به سلام‌وطندار می‌گوید که در سال 94 بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها در بخش‌های ساختمان، خدمات، معادن و تولیدات کاهش یافته است.

آقای یار می‌گوید: «میزان سرمایه‌گذاری‌ها در سال پیش به 797 میلیون دالر می‌رسید و امسال به 419 میلیون کاهش یافته است که بیشتر بازرگانان سرمایه‌های‌شان را به بیرون از کشور برده است».

خان‌جان الکوزی، معاون اتاق تجارت و صنایع افغانستان می‌گوید که در سال 94 در بخش‌های صنعت و کشاورزی 6 درصد افزایش آمده، اما در بخش تولید میوۀ خشک 26 درصد کاهش آمده است.

«6 فیصد صادرات نسبت به سال گذشته افزایش یافته است و واردات ما در سال گذشته 7 میلیارد بود و امسال 5 میلیارد است که تقریبآ 30 درصد صادرات ما کاهش یافته است و در مجموع اقتصاد سرمایه گذاری 26 تا 30 درصد کاهش یافته است».

اما دراین سال افغانستان گواه چندین نشست بزرگ جهانی اقتصادی و گشایش پروژۀ تاپی نیز بود.

برگزاری نشست‌های سام و ریکای شش در کابل از دستاوردهای بزرگ اقتصادی در سال 1394 خورشیدی در کشور به شمار می‌رود.

از سوی هم مسؤولان وزارت مالیه،افزایش مالیات و دریافت 90 میلیون دالر بشکل تشویقی را از دست‌آورد‌های این وزارت می‌دانند.

اجمل حمیدعبدالرحیم زی سخن‌گوی وزارت مالیه به سلام‌وطندار می‌گوید:

«هدف مالی وزارت مالیه در قسمت مالیات 114 میلیارد افغانی بود و ما 122 میلیارد افغانی بدست آوریم که این رقم افزایش را در مالیات ما نشان میدهد. به این خاطر 90 میلیون دالر آمریکایی پول تشویقی از سوی بانک جهانی بدست آوردند که به خزانۀ حکومت رفت».

به همین گونه آغار کار ساخت و ساز پروژۀ تاپی در شهر ماری ترکمنستان که از بزرگترین پروژه‌های ترانزیتی انرژی در تاریخ افغانستان گفته میشود، و قرار است گاز ترکمنستان را از را ه افغانستان به پاکستان و هند انتقال دهد که با عملی شدن آن افغانستان به ارزش میلیون‌ها دالرحق ترانزیت ازاین پروژه سود خواهد برد.

پیوستن افغانستان به سازمان تجارت جهانی در سال روان خورشیدی پس از تصویب رسمی از سوی وزیران این سازمان در نایروبی پایتخت کنیا از دیگر دستاوردهای اقتصادی به شمار میرود که این کار، عضویت تاریخی برای تقویت اقتصاد جنگ زدۀ افغانستان نامیده شد.

در این باره مسافر قوقندی سخن‌گوی وزارت تجارت و صنایع کشور به سلام‌وطندار می‌گوید : «یکی از دست‌آورد‌های بزرگ ما در سالی که گذشت این است که پس از 11 سال افغانستان توانست که عضویت سازمان جهانی تجارت را بدست بیاورد».

اما پرسش این جا است که پیوستن افغانستان به سازمان تجارت جهانی چه سودی دارد؟ در این باره مقام‌های حکومتی و آگاهان اقتصادی میگویند که، شامل شدن افغانستان به این سازمان ، باعث رشد تجارت و اقتصاد کشور می‌شود.

در همین حال شماری از آگاهان اقتصادی در کشور میگویند که افغانستان در سال 1394 خورشیدی، فرصت‌های اقتصادی بزرگی را از دست داده است.

سیف‌الدین سیحون استاد دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه کابل به سلام‌وطندارمی‌گوید، حکومت وحدت ملی در سال روان خورشیدی سرگرم برکناری و جابجایی‌ها بود و به همین علت برای رشد اقتصادی در کشور کار بنیادی انجام نداده است.

آقای سیحون در بارۀ گشایش کار پروژۀ تاپی و انجام برخی کار‌های دیگر در بخش اقتصادی در کشور میگوید که این پروژه‌ها در سال‌های گذشته برنامه ریزی شده بودند و دستاوردی برای حکومت کنونی به شمار نمی رود.

«پروژه تاپی و همکاری منطقوی و امسال این به این حکومت مربوط نمی‌شود این‌ها پروژه‌های است که سال‌ها دوام داشت شاید در سال 94 عملی شود و یا هم پروژه‌های که سال‌ها طول کشیده حال عملی شود این‌ها دست آوردی به این حکومت تلقی نمی‌شود و این‌ها قبلآ اتفاق افتاده است».

این آگاه اقتصادی نبود دیدگاه واحد در حکومت، فساد در گمرک‌ها و ادارۀ‌های مالیاتی، نبود بازار درست، نگهداری پول از سوی سرمایه داران و بیرون شدن سرمایه از کشور را از علت‌های بنیادی رشد نکردن اقتصاد در کشور می‌دانند.

به باور این آگاهان اگر روند فعالیت‌های اقتصادی و جلب و جذب سرمایه گذاری‌ها درکشور به کندی پیش برود در سال آیندۀ خورشیدی رشد اقتصادی نیز کاهش خواهد یافت.