افتضاح سقوط کندز

سقوط کندز افتضاحی بزرگ برای حکومت وحدت ملی بود. شهر پرجمعیت کندز در شمال شرق کشور در حالی به دست طالبان سقوط کرد که رییس اجرایی افغانستان، برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد آماده‌گی می‌گرفت. وقتی ایشان به سخنرانی آغاز کرد، کندز دیگر سقوط کرده بود و طالبان مشغول تاراج دارایی‌های عامه در شهر بودند.

سقوط کندز شکست نظامی بزرگی نیز به حکومت وحدت ملی تحمیل کرد. در این شهر شمار قابل‌توجهی از نیروهای امنیتی مستقر بودند. علاوه بر این که پولیس از شهر و خیابان‌های آن حفاظت می‌کرد، لوای دوم قول‌اردوی شمال که از لواهای مجهز ارتش ملی است، در شهر کندز پایگاه بزرگی داشت. ریاست امنیت ملی کندز نیز گارنیزیون مستحکمی در این شهر داشت و مجموع نیروهای امنیتی کشور، یک خط دفاعی محکم برای حراست از کندز ایجاد کرده بودند.

تابستان امسال نیز کندز مورد هجوم گسترده و بی‌سابقۀ طالبان قرار گرفت، اما خط دفاعی کندز نشکست. رییس جمهور غنی در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌هایش، بارها به حملۀ تابستانی طالبان به کندز اشاره کرد و گفت که افغانستان از آزمون بقا موفق به درآمده است. اما سقوط کندز در ماه میزان، افتضاح بزرگی برای حکومت وحدت ملی رقم زد. تاکنون به درستی روشن نیست که علت اصلی سقوط کندز چه بوده است. 

آیا جنرال‌های مستقر در ساحه در سوق و ادارۀ قوت‌ها اشتباه کردند، یا سران طالبان چنان ابتکار بکر نظامی‌یی به اجرا گذاشتند که مقابله با آن ناممکن بود؟ نیروهای امنیتی مستقر در شهر کندز، نه به لحاظ نیروی انسانی دچار کمبود بودند و نه تجهیزات نظامی آنان مشکل داشت.

رییس جمهور دوشنبۀ هفتۀ پیش برای دلگرمی افکار عمومی در مورد جنگ کندز، در تلویزیون ظاهرشد اما دربارۀ علت سقوط شهر استراتیژیک کندز چیزی نگفت. مردم و رسانه‌ها انتظار داشتند که رییس جمهور فرماندۀ لوای دوم ارتش ملی، فرماندۀ پولیس ولایت کندز و رییس امنیت ملی آن ولایت را خلع رتبه و لباس نظامی کرده و آنان را به مراجع عدلی و قضایی بسپرد. همچنان انتظار عموم این بود که رییس جمهور باید شخصاً به عنوان فرماندۀ کل قوا، از مردم افغانستان بابت افتادن کندز به دست طالبان عذرخواهی کند.

اما انگار که آب از آب تکان نخورده است؛ نه کسی تنزیل رتبه شد، نه کسی را خلع لباس کردند؛ نه هیچ عالی جنابی به محکمۀ نظامی سپرده شد. رییس جمهور و سران قوای مسلح از پس‌گیری شهر کندز سخن گفتند. گزارش‌های تازه حاکی است که نیروهای امنیتی به کمک نیروی هوایی ناتو، دوباره بر کندز مسلط شده اند. بازگیری کندز امری حتمی بود. اما این پس‌گیری، زنده‌گی‌های از دست رفته را برنمی‌گرداند. طالبان کندز را تاراج کردند؛ پول را بردند، طلا را بردند، اسناد محرم دولتی را بردند، ابزارهای جنگی سبک و سنگین را تصاحب کردند، طرفداران دولت را در دو شبی که در آن شهر مستقر بودند، به رگبار بستند، تأسیسات مهم را آتش زدند و تمامی زندانیان جنایی و امنیتی را فراری دادند. طالبان کندز را به ویرانه بدل کردند. 

رییس جمهور، وزیر دفاع و وزیر داخله باید پاسخ دهند که مسؤول ویرانی یک شهر وغارت داروندار آن کیست؟ این آقایان همچنان باید پاسخ دهند که چرا قرارگاه‌های اصلی نیروهای امنیتی در این شهر سقوط کرد؟ چرا سربازان و افسران این قرارگاه‌ها تا آخرین قطرۀ خون از قرارگاه‌هایشان دفاع نکردند و اجازه دادند که طالبان به شهر داخل شده و هواداران دولت را تیرباران کنند و حرمت خانواده‌ها را بشکنند. شکستن خط شاید قابل توجیه باشد، اما سقوط قرارگاه‌های اصلی نیروهای امنیتی مثل فرماندهی پولیس شهر و گارنیزیون ریاست امنیت ملی، به هیچ‌وجه قابل توجیه نیست. طرفداران دولت در کندز به امید نیروهای امنیتی و فرماندهان این نیروها در شهرشان زنده‌گی می‌کردند. آنان اگر می‌دانستند که کسی از آن‌ها دفاع نمی‌کند، پیش از این که طالبان بیایند، شهر را ترک می‌کردند. فرماندهان نیروهای امنیتی مستقر در کندز، در قدم اول مسؤول حفاظت از جان مردم ولایت کندز بودند. اما در یک چشم به‌هم زدن همۀ شهر به دست طالبان افتاد. طالبان فرصت یافتند تا قرارگاه‌های اصلی نیروهای امنیتی کندز را غارت کنند. آنان به جنگ‌افزارها و وسایط نیروهای امنیتی در کندز دست یافتند. تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، نشان می‌دهد که واسطه‌های نقیلۀ موسوم به «رنجر» به دست جنگجویان طالب افتاده است.

ویدیوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌داد که تفنگداران طالب، سوار بر واسطه‌های نیروهای امنیتی شهر را گشت می‌زنند. طرفداران طالبان در درون شهر نیز از شادی در پوست نمی‌گنجیدند و در کنار واسطه‌های به‌جامانده از نیروهای امنیتی، با طالبان عکس یادگاری می‌گرفتند و به ریش طرفداران دولت که در خانه‌های خود زندانی شده و انتظار مرگ را می‌کشیدند، می‌خندیدند.

رییس جمهور به عنوان فرمانده کل قوای مسلح، باید فرمانده قول اردوی شمال را مجازات کند؛ فرمانده لوای دوم اردوی ملی، رییس امنیت ملی کندز و فرمانده پولیس این شهر را به دادگاه نظامی بسپارد و خودش به نماینده‌گی از مجموع قوای مسلح کشور، از مردم افغانستان عذرخواهی کند.