برف‌باری سنگین در روستاهای پروان، کاپیسا و برف‌کوچ مرگ‌بار اخیر در ولایت پنجشیر، اقتصاد روستایی آن مناطق را نابود کرده است. نابودی اقتصاد روستایی چیزی است که این روزها کم‌تر به آن توجه می‌شود. اقتصاد روستاهای پنجشیر، سالنگ، اندراب و امثال آن، وابسته به مارکیت، خریدوفروش ومبادلات بزرگ نیست. هم‌چنان وضعیت طبقۀ متوسط روستایی نیز بسیار خراب است. در روستاهای پنجشیر، پروان و کاپیسا شمار اندکی مکتب و ادارۀ دولتی وجود دارد؛ و معلمان و کارمندان آن، تنها اعضای طبقۀ متوسط حقوق‌بگیر این مناطق را تشکیل می‌دهند. این طبقۀ حقوق‌بگیر هم از اهالی همان منطقه اند. شمار دکان‌دارهایی که به این قشر حقوق‌بگیر خدمات عرضه می‌کنند نیز بسیار کم است.
کل اقتصاد روستاهای پنجشیر و مناطق نظیر آن، وابسته به درخت‌های توت، مزرعه‌های کوچک کنار رود، جوی‌چه‌ها و گوسفندهایی است که در کوه‌ها می‌چرند. مردان روستایی یک پارچه نان خشک را به کمر می‌بندند، به مزرعه‌های کوچک می‌روند و در آن سبزی مورد نیاز خانواده را می‌کارند. زنان روستایی هم روزانه توت می‌چینند. توت را هم همین زنان روستایی به تلخان بدل می‌کنند. تولید تلخکان، سبزی و توت به اندازه‌یی نیست که بازارهای شهری را اشباع کند و روستانشینان از برکت فروش آن به نان‌ونوایی برسند.
در سیزده سال گذشته دولت و جامعۀ جهانی، هیچ برنامۀ مهم و استراتژیکی برای توسعۀ اقتصاد روستایی نداشتند. تنها پروژۀ موفق دولت و جامعۀ جهانی برای روستاها، برنامۀ همبستگی ملی بود. برنامۀ همبستگی ملی انرژی برق را به روستاها برد. تمویل‌کننده‌گان پروژۀ همبستگی ملی روستانشینان را تمویل کردند تا توربین‌های کوچک تولید برق بسازند. به کمک این توربین‌ها، خانه‌های گلی روستاییان پنجشیر، سالنگ و برخی از مناطق پروان و کاپیسا روشن شد. به استثنای پروژۀ همبستگی ملی، هیچ برنامه‌یی برای توسعۀ اقتصادی روستاها روی دست گرفته نشد.
برف‌کوچ اخیر در پنجشیر، شیرازۀ اقتصاد روستایی را ازهم پاشاند. در اثر این برف‌کوچ، خانه‌های گلی، مزرعه‌های کنار رودخانه وهم‌چنان بزوگوسفند مردم ازبین رفته است. این‌ها همه منابع تأمین معیشت روستایی‌ها بودند. روستایی‌های نجات‌یافته از برف‌کوچ، حالا دیگرهیچ منبعی برای تأمین معیشت خود ندارند. کمک‌هایی هم که به روستایی‌های آسیب‌دیده صورت می‌گیرد، صرفاً به هدف زنده‌نگه‌داشتن آن‌هاست. چرخ‌بال‌های ارتش ملی برای مردم گیرمانده در برف، موادغذایی می‌اندازند. امدادگران دیگر هم می‌کوشند، پوشاک و خوراک ضروری را به محل برسانند. هدف راه‌بردی تمامی این کمک‌ها، زنده‌نگه‌داشتن آسیب‌دیده‌گان است. اما متأسفانه برای احیای اقتصاد روستایی و بازسازی منابع تأمین معیشت، هیچ برنامۀ راه‌بردی‌یی مدنظر نیست. برای زنده‌ماندن روستاییان آسیب‌دیده از رانش کوه در ارگوی بدخشان نیز زیاد کمک شد.
حامد کرزی رییس جمهور پیشین کشور، برای نظارت از جریان کمک‌رسانی به روستاییان، به ارگو سفر کرد. در آن‌زمان اعلام شده بود که برای آُسیب‌دیده‌گان در یکی از گوشه‌های فیض‌آباد شهرک رهایشی اعمار خواهد شد. اما تاکنون از این شهرک خبری نیست. حالا هم هیچ نقشه‌یی برای بقای اقتصادی روستاییان آسیب‌دیده پنجشیر روی میز نیست. برای بقای اقتصادی روستاییان آسیب‌دیده باید برنامه‌ریزی شود. نباید همه‌چیز پس از مدتی به دست فراموشی سپرده شود. باید برای بازسازی منابع تأمین معیشت روستاییان، حکومت برنامه‌یی استراتژیک تدوین کند. وزارت احیا و انکشاف دهات که وظیفه‌اش توسعۀ اقتصاد روستایی است، باید برای بازسازی منابع معیشت روستاهای آسیب‌دیده برنامه‌ریزی کند. این وزارت باید در جلب کمک‌های بین‌المللی نیز فعال باشد. هند کشوری است که در توسعۀ روستایی و آبادسازی دوبارۀ روستاهای آسیب‌دیده از سیلاب، تجربۀ زیادی دارد. وزارت احیا و انکشاف دهات باید از تجربۀ هند استفاده کند.
اگر برای بقای اقتصادی روستاییان آسیب‌دیده برف‌کوچ اخیر پنجشیر، تدابیر لازم روی دست گرفته نشود، این روستانشینان ناگزیرند در جستجوی یک لقمه نان به کابل بیایند. تجربه نشان داده است که علت اصلی روآوردن روستاییان به شهر، مشکلات اقتصادی است. اولین موج مهاجرت روستایی‌ها به اوایل دهۀ شصت خورشیدی برمی‌گردد. در آن زمان نیروهای اتحاد شوروی، روستاها را بمباران کردند و در اثر آن، اقتصاد روستایی نابود شد. نابودی اقتصاد روستایی باعث فرار انبوهی از روستاییان به شهر شد. در خشک‌سالی زمان حاکمیت طالبان هم روستایی‌های زیادی از جنوب و شرق کشور به کابل آمدند.
در سیزده سال اخیر نیز بی‌توجهی به اقتصاد روستایی، زحمت‌کشان روستازاده را به شهر کشاند. خانه‌های گلی حواشی شهر کابل، معلول نابودی اقتصاد روستایی است. اگر به بقای اقتصادی روستاییان قربانی برف‌کوچ توجه نشود، به شهر سرازیر خواهند شد. پرواضح است که بازار کار کابل، توان جذب این همه کارگر را ندارد. این روستاییان برای یافتن کار بالاخره ناچارند تا به خارج از کشور مهاجر شوند. در آن کشورها هم یا مورد بهره‌کشی قرار می‌گیرند، یا به دست پولیس به قتل می‌رسند. راه حل این است که وزارت احیا و انکشاف دهات، از همین حالا برای احیای مجدد اقتصاد روستایی برنامه‌ریزی کند.
